Rezerwaty przyrody w Bieszczadach i ich okolicach

Bieszczady i najbliższe okolice są niezwykle atrakcyjne pod względem przyrodniczym. Niemal cały obszar powiatu bieszczadzkiego jak i leskiego jest chroniony, czy to w formie parku narodowego, parków krajobrazowych, zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, obszarów Natura 2000, innych. Jedną z takich form są rezerwaty przyrody. Na terenie obu powiatów jest ich aż 25 (99 w całym województwie).

W powiecie bieszczadzkim i powiecie leskim znajduje się aż 25 rezerwatów przyrody, które chronią unikatowe elementy środowiska naturalnego. Każdy z nich wyróżnia się innym charakterem i pełni istotną funkcję w zachowaniu lokalnych ekosystemów. Warto wspomnieć, że na terenie województwa podkarpackiego jest 99 rezerwatów przyrody. 

Elżbieta Słoboda/fot. Ruiny zamku Sobień

Podział rezerwatów wg rodzaju:

• 12 rezerwatów leśnych, które przede wszystkim chronią buczynę karpacką
• 5 rezerwatów florystycznych, dzięki którym możemy zobaczyć naturalne stanowiska cisa pospolitego, śnieżycy wiosennej czy olchy kosej
• 5 rezerwatów krajobrazowych
• 1 torfowiskowy – to rezerwat „Zakole” w powiecie bieszczadzkim
• 1 faunistyczny, chroniący stanowisko bobra europejskiego
• 1 przyrody nieożywionej – „Gołoborze” w powiecie leskim.

Ciekawostki z rezerwatów

• w rezerwacie Krywe można spotkać największego polskiego węża – Eskulapę. Żyją tu również gniewosze plamiste, zaskrońce zwyczajne i żmije zygzakowate
• spacerując po rezerwacie „Dyrbek”, warto zwrócić uwagę na niezwykłe postacie, które kryją się wśród starych, obumarłych drzew. To Biesy i Czady – nie duchy gór, jak mogłaby sugerować legenda, ale misternie wyrzeźbione postacie, które nadają temu miejscu tajemniczy i magiczny charakter
• na górze „Sobień” oprócz rezerwatu znajdują się także ruiny zamku o tej samej nazwie, którego początki sięgają XIII wieku
• na terenie rezerwatu „Nad Jeziorem Myczkowieckim” znajduje się wielkie serce Bieszczadów

w rezerwacie Dyrbek/ fot. Elżbieta Słoboda

Może to Cię zainteresuje: Rezerwat Sine Wiry. Perełka bieszczadzkiego krajobrazu

Pełna lista rezerwatów, które warto odwiedzić

W powiecie bieszczadzkim:

• Chwaniów (1996 r., leśny) – chroni buczynę karpacką
• Cisy w Serednicy (2002 r., florystyczny)  – chroni stanowisko cisa pospolitego
• Hulskie in. Stefana Myczkowskiego (1984 r., leśny) - fragment starodrzewu z głównymi zespołami leśnymi, charakterystycznymi dla pasma Otrytu, różnorodne formy morfologiczne oraz stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt
• Krywe (1991 r., krajobrazowy) - jest to największy rezerwat polskich Bieszczadów – zajmuje powierzchnię 511,73 ha. Chroni przełomowy fragment doliny Sanu pod pasmem Otrytu z wieloma interesującymi zbiorowiskami roślinnymi oraz rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt. Rezerwat i jego okolice są jedynym w Polsce znanym na początku XXI wieku pewnym stanowiskiem węża Eskulapa
• Na Opalonym (1996 r., leśny) -  naturalne zbiorowisko buczyny karpackiej porastającej zbocze poprzecinane licznymi potokami.
• Na Oratyku (2000 r., leśny) - dobrze wykształcony zespół buczyny karpackiej w strefie przejścia piętra pogórza w regiel dolny wraz z cennym drzewostanem i stanowiskami licznych gatunków roślin rzadkich i chronionych
• Nad Trzciańcem (2000 r., leśny) - celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych dobrze wykształconego zbiorowiska buczyny karpackiej w formie reglowej z występującym w jego runie szeregiem gatunków roślin
• Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku (2001 r., florystyczny) - celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych stanowiska śnieżycy wiosennej Leucoium vernum oraz zbiorowisk łąkowych z bogatą florą gatunków chronionych i rzadkich
• Zakole (1971 r., torfowiskowy) – celem ochrony rezerwatu jest zachowanie zespołów pierwotnej roślinności torfowiskowej
• Turnica (1996  r., leśny) - celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych fragmentu puszczy bukowo-jodłowej

Rezerwat w Dwerniczku/fot. Elżbieta Słoboda

Na terenie powiatu bieszczadzkiego jest 10 rezerwatów przyrody przy czym rezerwat Sine Wiry znajduje się na pograniczu powiatu bieszczadzkiego i leskiego, w tym: 

• 6 rezerwatów leśnych
• 2 rezerwaty florystyczne
• 1 rezerwat krajobrazowy
• 1 torfowiskowy
  Najstarszy rezerwat to "Zakole" – 1971 r. a najmłodsze są "Cisy" w Serednicy (2002 r.)

W powiecie leskim:

• Bobry w Uhercach (1994 r., faunistyczny) – chroni naturalne stanowisko bobra europejskiego.
• Buczyna w Wańkowej (2000 r., leśny) – chroni puszczę karpacką i buczynę karpacką
• Cisy na Górze Jawor (1957 r., florystyczny) - celem ochrony rezerwatu jest zachowanie naturalnego stanowiska cisa Taxus baccata
• Dyrbek (1996 r., leśny) – naturalne zbiorowisko buczyny karpackiej.
• Gołoborze (1970 r., przyrody nieożywionej) - celem ustanowienia rezerwatu było zachowanie gołoborza, powoli poddawanego sukcesji leśnej. W obrębie rezerwatu znajdują się także źródła mineralne.
• Góra Sobień (1971 r., leśny) - fragment lasu mieszanego z chronionymi gatunkami roślin zielnych w runie oraz występującą na tym terenie rzadką fauną kserotermiczną. Rośnie tutaj m.in. rzadki w Polsce tojad mołdawski. Na szczycie góry znajdują się ruiny zamku Sobień.
• Grąd w Średniej Wsi (2003 r., leśny) - fragmenty subkontynentalnego grądu Tilio-Carpinetum o wysokim stopniu naturalności, występującego w piętrze pogórza;
• Koziniec (2004 r., krajobrazowy) - fragment zalesionego zbocza góry Koziniec z licznymi odsłonięciami skalnymi oraz stanowiskami rzadkich gatunków roślin i zbiorowisk kserotermicznych.
• Nad Jeziorem Myczkowieckim (2003 r., krajobrazowy) - grzbiet górski Berdo położony nad Jeziorem Myczkowskim i porastające go lasy z licznymi stanowiskami roślin chronionych i rzadkich w runie.
• Olsza kosa w Stężnicy (1974 r., florystyczny) - stanowisko olszy zielonej zwanej olszą kosą
• Olszyna Łęgowa w Kalnicy (1971 r., leśny) -  fragment górskiego lasu łęgowego z udziałem olszy czarnej
• Przysłup (2021 r., leśny)  – leśny rezerwat przyrody na pograniczu gminy Lesko i Sanok. Celem ochrony rezerwatowej jest „zachowanie ekosystemu leśnego, obejmującego zbiorowisko żyznej buczyny karpackiej wraz z cennymi gatunkami flory i fauny”
• Sine Wiry (1988 r., krajobrazowy) - przełomowy odcinek rzeki Wetliny wraz z otaczającym ją zespołem leśnym, z fragmentami starodrzewu bukowo-jodłowego. Rezerwat obejmuje 7-kilometrowy fragment przełomowej doliny Wetliny i Solinki. W 1980 roku na skutek osunięcia się zbocza Połomy powstało Jeziorko Szmaragdowe, które obecnie na skutek zamulenia przestało istnieć.
• Przełom Sanu pod Grodziskiem (2003 r., krajobrazowy) - celem ochrony rezerwatu jest zachowanie części doliny rzeki San wraz ze wzgórzem Grodzisko i porastających go lasów z licznymi gatunkami roślin chronionych i rzadkich w runie.
• Woronikówka (1990 r., florystyczny) - celem ochrony rezerwatu jest zachowanie naturalnego stanowiska cisa Taxus baccata na obszarze Bieszczadów Zachodnich

Serce nad Jeziorem Myczkowieckim/fot. Elżbieta Słoboda

Na terenie powiatu leskiego znajduje się 15 rezerwatów przyrody, w tym:

• 6 rezerwatów leśnych
• 3 rezerwaty florystyczne
• 4 rezerwaty krajobrazowe
• 1 rezerwat faunistyczny
• 1 przyrody nieożywionej
  Najstarszy są Cisy na Górze Jawor (1957 r.) a najmłodszy Przysłup (2021 r.)