Największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej
Eskulapa to największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej. Średnia długość jego ciała może przekraczać 2 metry – najdłuższy odnotowany osobnik mierzył 225 centymetrów, a najdłuższy złowiony w polskich Bieszczadach 161 centymetrów. Samce są zwykle dłuższe od samic, co jest rzadkością u węży. Odżywiają się one przede wszystkim myszami i innymi małymi ssakami, jaszczurkami, jajami, pisklętami, małymi wężami oraz ptakami. Czasem zjadają też młode bezkręgowce. Polując, chwytają zdobycz pyskiem i owijając ciałem dusi przez kilka minut, a następnie połykają w całości.W Polsce, wąż Eskulapa występuje w Bieszczadach. Niegdyś widywany był również nad Dunajcem, między Gorcami a Beskidem Sądeckim oraz nad Popradem, jednak od początku XXI wieku jedynym pewnym miejscem, gdzie można je spotkać jest między innymi Otryt i okolice czy rezerwat przyrody Krywe. Jest to bardzo rzadki okaz – jego polską populację szacuje się na ponad 100 osobników.
Gdzie można go najczęściej spotkać?
Wąż Eskulapa żyje w obszarach leśnych lub polanach, często w miejscach położonych w dolinach rzek. We wnętrzu lasów rzadki. Preferuje siedliska otwarte – okolice zabudowań, polany, łąki, obrzeża dróg i lasów, kamieniołomy, urwiska zboczowe. Z drugiej jednak strony unika zbyt odsłoniętej przestrzeni, zwłaszcza przy dużym nasłonecznieniu, wybierając w takich miejscach zarośla i inne kryjówki. Wykazuje przywiązanie do kryjówki, nieraz przebywając w jej otoczeniu kilka lat. Pełzają głównie po ziemi. Zdarza się, że wpełzają na strome skały, dachy kilkumetrowych budynków oraz na drzewa i krzewy (nie wyżej niż do 2,5 metra nad ziemią). Umożliwia im to gibkie ciało i zespół tarczek na stronie brzusznej. W czasie upałów spotykane nad samą wodą,
Fot. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie
W bieszczadzkim klimacie po hibernacji stają się aktywne w kwietniu. Młode nieco później – na przełomie kwietnia i maja. Trwa to do przełomu września i października, przy czym najpóźniej w sen zimowy zapadają właśnie młode osobniki.
W Polsce wąż Eskulapa pod ścisłą ochroną. Został on wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako krytycznie zagrożony. Ochrona węża Eskulapa jest jednym z zadań rezerwatu Krywe. Do zadań ochrony czynnej należy wykaszanie łąk i tworzenie pryzm kamieni i trocin.
Zapewne umiejętność wchodzenia na drzewo od zawsze zwracała uwagę na tego gada. W dodatku jego niejadowitość, sympatyczny wygląd i łatwość oswajania sprawiały, że był przez ludzi szanowany. Nazwę swą zawdzięcza mitologicznym przekazom, mówiącym o greckim bogu Asklepiosie, opiekunie sztuki lekarskiej, wyobrażanym jako starzec z laską, wokół której opleciony jest wąż. Asklepios, syn Apollina i nimfy Koronis, wykształcony został przez Chirona na biegłego w sztuce medycznej. Jak chce mitologia, został on umieszczony na nieboskłonie jako konstelacja Wężownika. Świątynie Asklepiosa istniały w Pergamonie, Epidaurosie i na wyspie Kos, gdzie urodził się zresztą Hipokrates, najsłynniejszy lekarz starożytności, który obok świątyni założył szkołę medyczną. Grecki kult Asklepiosa został przemianowany w starożytnym Rzymie na kult Eskulapa, któremu podczas zarazy w 291 r. p.n.e. zbudowano nawet świątynię
– przypomina Edward Marszałek, rzecznik prasowy krośnieńskiej dyrekcji Lasów Państwowych.
