Położona w samym centrum Bieszczadów, Cisna to dziś znana miejscowość turystyczna i siedziba gminy, przyciągająca tysiące odwiedzających każdego roku. Jej urok opiera się na połączeniu naturalnego piękna i bogatej przeszłości, która zostawiła tu wyraźne ślady. Lasy, wchodzące w skład Bieszczadzkiego Parku Narodowego oraz Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego, są nie tylko schronieniem dla dzikiej zwierzyny, ale też tłem dla historii tej ziemi.
Dziś Cisna oferuje odwiedzającym zarówno miejsca, które zachowały swój pierwotny, niemal surowy charakter, jak i atrakcje związane z turystyką aktywną czy lokalną gastronomią. Jednak nie zawsze była kurortem, który znamy dziś.
Od Czyasnej do Cisnej. Początki osady
Pierwsze wzmianki o osadzie, niegdyś znanej jako Czyasna, sięgają XVI wieku. Jej strategiczne położenie na trakcie solnym prowadzącym przez Przełęcz nad Roztokami na Słowację sprzyjało rozwojowi. Lokowana na prawie wołoskim, stanowiła własność rodu Balów z Hoczwi. O wiele wcześniejsze ślady bytności człowieka potwierdzają odnalezione w okolicach dwie monety cesarza Hadriana, sięgające czasów rzymskich.W XIX wieku Cisna przeszła w ręce rodziny Fredrów. Jacek Fredro, ojciec późniejszego komediopisarza Aleksandra Fredry, założył tu hutę żelaza, w której wykorzystywano lokalne złoża rudy. Produkowano w niej m.in. krzyże, ogrodzenia, piece i aptekarskie moździerze. Choć huta przestała działać w połowie XIX wieku, była ważnym punktem przemysłowym regionu.
Epoka pary i drewna: kolejka wąskotorowa i Majdan
Pod koniec XIX wieku powstała kolejka wąskotorowa prowadząca z Nowego Łupkowa w okolicę Cisnej. Nieopodal miejscowości zbudowano dużą stację przeładunkową drewna, która dała początek sąsiedniej osadzie – Majdanowi. To miejsce do dziś pełni funkcję stacji Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, jednej z największych atrakcji turystycznych regionu.
Wojenne cienie i powojenne ruiny
Podczas I wojny światowej Cisna była kilkukrotnie areną działań wojennych. Między 1914 a 1915 rokiem przez miejscowość trzykrotnie przechodził front karpacki. Dziś o tamtych wydarzeniach przypomina niewielki cmentarz wojenny przy drodze wojewódzkiej 897, gdzie spoczywają żołnierze Armii Austro-Węgierskiej, w tym Polacy i Słowacy. Cmentarz został powiększony w 1927 roku o poległych z okolicznych miejscowości: Balnicy, Maniów, Lisznej, Żubraczego i Przysłupa. W okresie międzywojennym Cisna była zasobną wsią, znanym letniskiem i siedzibą komisariatu straży granicznej. Jednak wojna ponownie naznaczyła to miejsce dramatycznie.W latach 1941–1942 Niemcy wymordowali całą, liczącą około 120 osób, żydowską społeczność Cisnej. W 1944 roku Ukraińska Powstańcza Armia spaliła osadę Majdan, mordując 20 leśników. Wieś została zajęta przez Armię Czerwoną we wrześniu tego samego roku. Pomimo prób organizacji samoobrony, Cisna padła ofiarą kolejnych ataków UPA.
Najtragiczniejszy miał miejsce 11 stycznia 1946 roku. UPA podłożyła ogień pod szkołę, urząd gminy, dwór i osiem gospodarstw. W płomieniach zginęła czteroosobowa rodzina. Kilka miesięcy wcześniej, w lipcu 1945 roku, partyzanci zamordowali niemal całą obsadę posterunku Milicji Obywatelskiej – 7 z 8 funkcjonariuszy. W grudniu 1945 roku doszło do kolejnej walki – na wzgórzu Kamionka, w której poległ jeden milicjant, a po stronie UPA odnotowano liczne straty.
Odbudowa i nowa tożsamość
Dopiero w połowie lat 50. XX wieku Cisna zaczęła odzyskiwać życie. Przybywali tu osadnicy z innych części Polski, szukając pracy i nowego początku. Lasy, stanowiące naturalne bogactwo regionu, stały się źródłem zatrudnienia. W latach 60. rozpoczął się rozwój infrastruktury turystycznej – budowano pierwsze schroniska, ośrodki wypoczynkowe, a sama Cisna zyskała status punktu wypadowego na górskie szlaki. Dekada później, w latach 70., miejsce to zaczęto odkrywać na nowo – tym razem już jako przestrzeń wyjątkową ze względu na krajobraz, ciszę, specyficzny mikroklimat i poczucie odcięcia od codzienności. Popularność Cisnej wzrosła, ale nigdy nie odebrała jej autentycznego charakteru.
Pomost między przeszłością a teraźniejszością
Współczesna Cisna to miejsce łączące w sobie historię i teraźniejszość. To wieś, która przeszła długą drogę – od karpackiej osady na trakcie handlowym, przez przemysłowe centrum żelaza, do zrujnowanego wojną pogranicza i w końcu – do jednego z najbardziej rozpoznawalnych punktów na mapie turystycznej Bieszczadów.Jej wyjątkowość tkwi nie tylko w krajobrazie, ale też w pamięci, w tych, którzy ją tworzyli, w śladach minionych pokoleń, w zachowanych zdjęciach, dokumentach i opowieściach mieszkańców. Oglądając archiwalne fotografie Cisnej, można dostrzec nie tylko zmiany architektoniczne, ale przede wszystkim przemiany społeczne i kulturowe, jakie zaszły na przestrzeni lat.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.