San jest główną rzeką Bieszczadów Zachodnich, mającą zarówno istotne znaczenie geograficzne, jak i symboliczne. W górnym biegu, przez 55 kilometrów, stanowi naturalną granicę między Polską a Ukrainą. Jest też częścią głównego europejskiego działu wód – linii hydrograficznej rozdzielającej dorzecza Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego.
Według pomiarów z 1927 roku długość rzeki wynosiła 444 kilometry, natomiast nowsze dane z 2005 roku wskazują na długość 457,76 kilometra. Od źródeł do Jeziora Solińskiego San ma długość 100 kilometrów. Jego dorzecze rozwija się asymetrycznie, z wyraźną przewagą dopływów z lewej strony.
Trzy źródła Sanu
San nie ma jednego powszechnie uznawanego źródła – jego początek wyznaczają trzy różne punkty, z których każdy odgrywał i odgrywa swoją rolę w badaniach, pamięci lokalnej i geografii.Źródło Studnik leży dokładnie na granicy polsko-ukraińskiej. Zostało uznane za główny wyciek Sanu przez geografów z Uniwersytetu Lwowskiego w 1996 roku. To wtedy odnowiono znajdujący się tam pomnik oraz ustawiono krzyż, a 24 sierpnia – w piątą rocznicę proklamowania niepodległości Ukrainy – odprawiono uroczystą mszę świętą z udziałem lokalnej społeczności. Prawosławny duchowny poświęcił wtedy wodę źródlaną i miejsce jej wypływu, a na ścianie obelisku umieszczono pamiątkową tablicę.
Fot. Marek Jurek
Wysokość miejsca, którą podano na pomniku – 950 m n.p.m. – została zawyżona. Jak wskazują dane topograficzne, podstawa słupa granicznego nr 224, przy którym stoi obelisk, znajduje się na wysokości 888,6 m n.p.m., a sam wyciek wody – około metr niżej. W inskrypcji na pomniku znalazł się także błąd kartograficzny – tak zwany „czeski” błąd, polegający na zamianie współrzędnych geograficznych. Poprawne współrzędne źródła Studnik to: 22°52′43,2″ E i 49°00′19,3″ N.
Drugie źródło znajduje się na terytorium Ukrainy, w lesie Rubań, na południowy wschód od szczytu Piniaszkowego. Jest ono najwyżej położone spośród wszystkich trzech – na wysokości 923 m n.p.m. – i jednocześnie najdalsze od ujścia rzeki. Ze względu na swoje położenie i wysokość, to właśnie to źródło bywa uważane za „fizyczny” początek Sanu.
Trzecie źródło zlokalizowane jest w rejonie Diwczy, pomiędzy szosą a linią kolejową prowadzącą z Sianek do Wołosianki. Dawniej miejsce to znaczył wysoki drewniany krzyż, a 2 sierpnia – w uroczystość św. Eliasza – odbywały się tam lokalne odpusty połączone z poświęceniem źródła. Dziś lokalizację wskazuje biała ceglana budka, widoczna z ukraińskiej strony z punktu widokowego w Siankach. To część ścieżki przyrodniczo-historycznej „W dolinie górnego Sanu”.
źródło: Opracowano na podstawie materiałów Bieszczadzkiego Parku Narodowego (oprac. W. Krukar)
Komentarze (0)