Położona w Komańczy cerkiew to nie tylko czynny obiekt sakralny, ale i istotny punkt na mapie dziedzictwa kulturowego południowo-wschodniej Polski. W okresie wakacyjnym, od 1 lipca do końca lata, będzie otwarta codziennie w godzinach 10:00–17:00, z wyjątkiem poniedziałków. Inicjatywa ta umożliwia zarówno indywidualną modlitwę, jak i zapoznanie się z historią jednego z najważniejszych obiektów sakralnych w regionie.
Zwiedzający mogą nie tylko zobaczyć wnętrze cerkwi, lecz także zapoznać się z wystawą poświęconą historii świątyni, a także uczcić obecne tu relikwie ponad stu świętych. To propozycja zarówno dla pielgrzymów, jak i dla osób zainteresowanych kulturą i historią Beskidu Niskiego.
Od XVI wieku po odbudowę
Pierwsza cerkiew w Komańczy istniała już około 1530 roku. W 1800 roku obiekt spłonął, ale już trzy lata później rozpoczęto budowę nowej świątyni, której rozbudowa kontynuowana była w kolejnych dziesięcioleciach. Kolejny cios nadszedł we wrześniu 2006 roku, gdy z niewyjaśnionych przyczyn wybuchł pożar, który doszczętnie zniszczył cerkiew. Zaledwie dzień po tragedii arcybiskup przemyski i nowosądecki Adam Dubec zapowiedział odbudowę wierną oryginalnemu projektowi.Rekonstrukcja została zakończona w 2010 roku. W dniach 13–14 października odbyła się uroczysta konsekracja świątyni, której przewodniczył metropolita warszawski i całej Polski Sawa wraz z hierarchami Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Nowa cerkiew została wzniesiona w kształcie poprzedniej – z zachowaniem detali konstrukcji i wystroju.
Architektura i wyposażenie
Cerkiew, zrekonstruowana w tradycyjnej, trójdzielnej formie z drewnianą konstrukcją zrębową, kontynuuje wschodniołemkowską tradycję sakralnego budownictwa. Obiekt otoczony jest murem z surowego kamienia, w który wkomponowano zabytkową dzwonnicę z 1834 roku. Jej konstrukcja słupowa, oszalowanie górnej części oraz dach namiotowy z latarnią podkreślają regionalny charakter budowli. W dzwonnicy znajduje się dzwon z 1882 roku.Wśród zachowanych elementów wyposażenia warto wymienić między innymi ołtarzyk przygotowania darów z końca XVII wieku oraz fundowany ołtarz główny z 1803 roku. Jednym z najcenniejszych niegdyś obiektów była ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem, będąca kopią obrazu Matki Bożej Łopieńskiej. Została jednak skradziona w 1991 roku.
Losy cerkwi w Komańczy po II wojnie światowej są równie złożone jak jej architektura. Po Akcji „Wisła” i przymusowych wysiedleniach społeczności łemkowskiej, cerkiew była jedną z dwóch greckokatolickich świątyń w regionie, gdzie do 1961 roku odprawiano nabożeństwa. Po śmierci ówczesnego proboszcza, ks. Emiliana Kaleniuka, władze PRL zamknęły cerkiew – oficjalnie z powodu delegalizacji Kościoła greckokatolickiego w Polsce. Przez lata miejsce to pozostawało zamknięte, a plany przeniesienia świątyni do skansenu w Sanoku krążyły jako realne zagrożenie. Dopiero po przejściu części mieszkańców na prawosławie oraz utworzeniu parafii, cerkiew przekazano na użytek liturgiczny, choć nie na własność.
Obecnie cerkiew należy do Prawosławnej Diecezji Przemysko-Nowosądeckiej, z katedrą w Sanoku. W parafii jest ponad 20 rodzin, które gromadzą się na nabożeństwach w Komańczy i w pobliskim Turzańsku.
Dziedzictwo i tożsamość
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Komańczy, obok świątyń w Turzańsku i Rzepedzi, stanowi jeden z nielicznych zachowanych przykładów wschodniołemkowskiej architektury sakralnej. Miejsce to, zarówno jako czynna świątynia, jak i przestrzeń pamięci, pełni ważną rolę w zachowywaniu i przekazywaniu lokalnego dziedzictwa.Na przycerkiewnym cmentarzu zachowały się nagrobki z XIX i początku XX wieku, w tym ks. Wasylija Sanczyna, parocha zmarłego w 1853 roku. Obecność tych śladów przeszłości stanowi cenne uzupełnienie narracji o losach społeczności i ich świątyni.
Kontakt: ks. Michał Konyk, tel. 668 222 749
Komentarze (0)