Chociaż powszechnie funkcjonuje pod nazwami „zalew” i „jezioro”, Jezioro Solińskie wciąż budzi kontrowersje, widoczne szczególnie w komentarzach na social mediach. Jego klasyfikacja jako zbiornika zaporowego i antropogenicznego rodzi pytania o to, jak właściwie je nazwać – czy „zalew”, będący sztucznym tworem człowieka, czy jednak jest to pełnoprawne jezioro?
Aby w pełni zrozumieć charakter Jeziora Solińskiego oraz rozwiać kontrowersje związane z jego nazewnictwem, warto przyjrzeć się kilku kluczowym zagadnieniom. Począwszy od jego powstania i unikalnej struktury, aż po definicje hydrologiczne, które wyjaśniają, dlaczego Jezioro Solińskie można uznać za jezioro zaporowe, a nie tylko zalew.
Geneza Jeziora Solińskiego
Jezioro Solińskie powstało w wyniku budowy zapory na rzece San w latach 1960–1968. Tama, mierząca 81,8 m wysokości i 664 m długości, została zbudowana między stokami Horbka (517 m n.p.m.) i Jawora (741 m n.p.m.), tuż za ujściem rzeki Solinki do Sanu.Przed zalaniem terenów, konieczne było wysiedlenie kilku wsi. Przesiedlenie dotknęło głównie mieszkańców miejscowości takich jak: Solina, Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt oraz Wołkowyja.
Głównym celem powstania zbiornika było zapobieganie powodziom oraz produkcja energii hydroelektrycznej. Powstały w ten sposób akwen o powierzchni 22 km² i pojemności 472 mln m³ jest nadal największym sztucznym jeziorem w Polsce.
Panorama na Jezioro Solińskie z wieży widokowej na górze Jawor/fot. Agnieszka Skucińska
Jezioro Solińskie jako atrakcja turystyczna
Jezioro Solińskie to nie tylko ważny obiekt hydrotechniczny, ale również jedna z najbardziej popularnych atrakcji turystycznych regionu. Dzięki urozmaiconej linii brzegowej o długości 160 km, bogatej w liczne zatoki, półwyspy i malownicze zakątki, jezioro co roku przyciąga tysiące turystów. Zarówno miłośników relaksu jak i aktywności na wodzie.Popularne od lat rejsy wycieczkowymi statkami, w połączeniu ze sportami wodnymi, takimi jak żeglarstwo czy kajakarstwo stanowią stałą, letnią atrakcję dla turystów. Jezioro jest szczególnie atrakcyjne dla żeglarzy – zarówno tych początkujących, jak i doświadczonych – dzięki urozmaiconym trasom, które zapewniają dwie główne odnogi: San o długości 27 km oraz Solinka o długości 16 km.
Żaglówki na Jeziorze Solińskim/fot. Agnieszka Skucińska
Na brzegu jeziora rozlokowane są liczne ośrodki wypoczynkowe, oferujące zakwaterowanie, łatwy dostęp do plaż, kąpielisk oraz infrastruktury turystycznej. Miejscowości takie jak Polańczyk, Solina, a także mniejsze - Wołkowyja, Zawóz, Werlas i Olchowiec – zapewniają doskonałe warunki do wypoczynku, stanowiąc idealne miejsce na relaks i aktywność na świeżym powietrzu.
Olchowiec, Jezioro Solińskie, Zatoka Czarnego/fot. Agnieszka Skucińska
Dodatkowo, sama zapora solińska jest popularnym celem turystycznym, a spacer po jej koronie umożliwia podziwianie zapierających dech w piersiach widoków na jezioro. Nad zaporą funkcjonuje kolej gondolowa, z której rozciągają się nieziemskie panoramy okolicy.
Definicje hydrologiczne
Aby lepiej zrozumieć specyfikę Jeziora Solińskiego i innych zbiorników tego typu, warto przyjrzeć się podstawowym definicjom hydrologicznym, które precyzują różne kategorie sztucznych akwenów.
Definicja zalewu
Zalew to sztuczny zbiornik wodny powstały w wyniku spiętrzenia wód rzeki przez budowę tamy, zapory lub innych struktur hydrotechnicznych. Termin „zalew” odnosi się potocznie do procesu zalewania doliny lub obszaru wodą po wybudowaniu takiej zapory. Zalewy są tworzone w celu zapobiegania powodziom, produkcji energii hydroelektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz celów rekreacyjnych. Przykładami takich zalewów są m.in. Zalew Zegrzyński czy Zalew Sulejowski.W kontekście hydrologicznym i naukowym, zalew nie jest samodzielną kategorią zbiorników wodnych, lecz odnosi się do etapu formowania się sztucznego zbiornika. Mimo że termin jest powszechnie używany, nie oddaje precyzyjnie charakterystyki hydrologicznej tych zbiorników, które mogą być również klasyfikowane jako jeziora zaporowe.
Definicja jeziora antropogenicznego
Jezioro antropogeniczne to zbiornik wodny powstały w wyniku działalności człowieka, np. przez budowę tamy lub zapory, zalewanie terenu po wydobyciu surowców (np. żwirownie) albo w wyniku działalności kopalnianej. Jeziora antropogeniczne są częścią krajobrazu zmodyfikowanego przez człowieka, ale mimo swojego sztucznego pochodzenia mogą pełnić te same funkcje ekologiczne i hydrologiczne, co jeziora naturalne.Przykłady jezior antropogenicznych to nie tylko jeziora zaporowe, ale także różnego rodzaju zbiorniki retencyjne, zbiorniki powstałe po eksploatacji surowców, a nawet stawy rybne. Jezioro Solińskie jest przykładem jeziora antropogenicznego, które powstało przez budowę zapory na rzece San.
Definicja jeziora zaporowego
Jezioro zaporowe to specyficzny typ jeziora antropogenicznego, powstały w wyniku przegrodzenia biegu rzeki przez zaporę lub tamę, co prowadzi do spiętrzenia wód i zalania doliny rzecznej. Jeziora zaporowe są często tworzone w celach gospodarczych, takich jak ochrona przeciwpowodziowa, produkcja energii hydroelektrycznej, dostarczanie wody pitnej, a także cele rekreacyjne i turystyczne.Charakterystyczną cechą jezior zaporowych jest ich nieregularna linia brzegowa, często z licznymi zatokami i półwyspami, co jest wynikiem zalania doliny. Jezioro Solińskie, utworzone na rzece San, jest klasycznym przykładem jeziora zaporowego w Polsce.
Weryfikacja nazw hydronimów w Polsce
Ostatnia duża weryfikacja nazw hydronimów, w tym Jeziora Solińskiego, miała miejsce w ramach projektu „Nazwy wodne Polski” realizowanego przez Instytut Języka Polskiego PAN w latach 2005-2008. Projekt ten zgromadził ogromny materiał dotyczący nazw obiektów wodnych i stał się podstawą do stworzenia Elektronicznego Słownika Hydronimów Polski, który jest regularnie aktualizowany i uzupełniany o dane kartograficzne i historyczne. Dzięki temu wiele nazw jezior i rzek w Polsce, w tym Jeziora Solińskiego, zostało zweryfikowanych, co pozwala rozstrzygać spory dotyczące ich nazewnictwa.
Werlas, tratwa "Giera" w zatoce/fot. Agnieszka Skucińska
Nazewnictwo geograficzne: Tom 1. Hydronimy
Dodatkowym argumentem potwierdzającym poprawność użycia terminu „jezioro” w odniesieniu do Jeziora Solińskiego jest publikacja „Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące” (2006). Na stronie 320 tej pracy znajduje się jasna klasyfikacja Jeziora Solińskiego jako jeziora:Solińskie, Jezioro, -ego, a /zbiornik wody (sztuczny)/gmina Solina/powiat leski/województwo podkarpackie/
To potwierdza, że mimo sztucznego pochodzenia, zbiornik ten spełnia kryteria hydrologiczne, które pozwalają nazywać go jeziorem zaporowym, a nie tylko zalewem.
To jak? Jezioro Solińskie czy Zalew Soliński?
Chociaż w powszechnym użyciu często pojawia się nazwa „zalew” w odniesieniu do Jeziora Solińskiego, z hydrologicznego punktu widzenia oba terminy – „jezioro” i „zalew” – są poprawne. Zalew Soliński to określenie, które odnosi się do procesu tworzenia sztucznego zbiornika wodnego przez spiętrzenie wód rzeki San za pomocą zapory, jednak naukowo i hydrologicznie klasyfikowany jest on jako jezioro zaporowe.Potwierdzają to liczne opracowania, w tym weryfikacje nazw hydronimów przeprowadzone przez Instytut Języka Polskiego PAN, które jednoznacznie wskazują, że Jezioro Solińskie spełnia kryteria pełnoprawnego jeziora. Obie nazwy – „zalew” i „jezioro” – są więc poprawne, przy czym „jezioro” podkreśla trwały, hydrologiczny charakter tego akwenu.
Źródła:
- "Spacerem po Bieszczadach. Nad bieszczadzkimi jeziorami" - Stanisław Orłowski
- Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy (2006)
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.