Wśród bogatej fauny Polski, znajdziemy tylko dwa gatunki należące do rodziny kotowatych - są to ryś i żbik. Ryś jest stosunkowo dobrze znanym i rozpoznawalnym zwierzęciem, w przeciwieństwie do żbika, który jest prawdziwym duchem natury otoczonym aurą tajemniczości. I chociaż oba należą do rodziny kotowatych, to żbik który jest prawdziwym duchem natury, rzadko dostrzeganym i otoczonym aurą tajemniczości.
Bieszczadzki żbik/fot. Robert Mach
W Bieszczadach, tu gdzie dzikość przyrody wciąż pozostaje nietknięta, skrywa się zwierzę niełatwe do dostrzeżenia – żbik europejski (Felis silvestris). Pomimo że jego wygląd i barwa sierści mogą przywodzić na myśl zwyczajnego kota domowego, dopiero z bliska ujawniają się unikalne cechy, które wyróżniają go spośród domowych towarzyszy.
Czym różni się żbik od kota domowego?
Na pierwszy rzut oka żbik może przypominać zwyczajnego, domowego kota, ale różnice między nimi są znaczące. Żbik europejski (Felis silvestris silvestris) to dziki przedstawiciel rodziny kotowatych, który jest masywniejszy niż większość domowych kotów. Samce żbika mogą ważyć od 6 do 10 kg, przy długości ciała do 67 cm, nie licząc ogona, który sięga do 35 cm.Wśród najbardziej rozpoznawalnych cech żbika wyróżniają się gruby, tępo zakończony ogon z czarnymi pręgami oddzielonymi od siebie, tworzącymi pierścienie, charakterystyczne, grube pręgi (nie cętki) na głowie, tułowiu i kończynach, a także ciemna linia ciągnąca się od głowy aż do nasady ogona oraz ciemniejsza barwa spodu łap. Ponadto żbik ma dużą głowę, szerokie łapy i specyficzne proporcje ciała, co sprawia, że żbik wyraźnie wyróżnia się wśród kotowatych. Sierść żbika jest jedwabista w kolorze od ciemnoszarego do żółtoburego z jaśniejszym brzuchem i podbródkiem.
Bieszczadzki żbik o zachodzie słońca/fot. Robert Mach
Rozpoznanie śladów żbika stanowi wyzwanie – poruszając się z pazurami schowanymi, pozostawia tropy, które są prawie nie do odróżnienia od tych pozostawianych przez kota domowego. Charakterystyczne dla żbików jest także umieszczanie tylnych łap dokładnie w miejscu, gdzie wcześniej znajdowały się przednie.
Dieta i zachowanie
Żbik to zwierzę, którego dieta składa się głównie z drobnych zwierząt, takich jak gryzonie, płazy, ptaki i ryby, choć nie stroni również od większych ofiar, jak zające czy sporadycznie- młode sarny. Żbiki prowadzą głównie nocny tryb życia, ale mogą być aktywne także za dnia. Są samotnikami, z wyjątkiem okresu godowego, kiedy to samce intensywnie znakują teren, pozostawiając charakterystyczny zapach. W zależności od długości zimy, okres godowy przypada na luty lub marzec. Żbiki zdolne są do przebywania znaczących dystansów, sięgających nawet 12 kilometrów dziennie, co szczególnie dotyczy samców. Z kolei samice wykazują tendencję do prowadzenia bardziej osiadłego trybu życia, szczególnie podczas okresu opieki nad młodymi. Żbiki, podobnie jak inne kotowate, charakteryzują się wyśmienitym zmysłem węchu i słuchu, a także znakomitą zdolnością widzenia w ciemności.
Żbik - rozmnażanie
Okres ciąży żbika trwa dwa miesięce, z porodem przypadającym zazwyczaj na koniec maja lub początek czerwca. Samice żbika rodzą raz w roku i mają zwykle po trzy - cztery kocięta, ale zdarza się do siedmiu kociąt w miocie. Młode żbiki przez pierwsze tygodnie życia są całkowicie zależne od matki. W poszukiwaniu bezpiecznego miejsca na gniazdo, wybierają one odosobnione lokalizacje takie jak skalne szczeliny, przestrzenie pod korzeniami drzew, puste kłody gnijącego drewna, opuszczone nory zwierząt takich jak lisy czy borsuki, czy też stosy gałęzi. Młode żbiki szybko uczą się umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym polowania i kamuflażu. Samodzielne stają się po około pół roku, ale dojrzewają płciowo dopiero po roku życia.
Czy żbiki są agresywne?
Żbiki, podobnie jak większość dzikich zwierząt, unikają kontaktu z ludźmi i nie są agresywne, chyba że poczują się zagrożone lub zostaną zaskoczone. Są to zwierzęta o skrytym trybie życia, które preferują samotność, z wyjątkiem okresu godowego. W przypadku spotkania żbika w naturalnym środowisku, najlepiej jest zachować spokój i umożliwić mu bezpieczne oddalenie się.
Czy żbiki adaptują się do zmieniającego się środowiska?
Żbiki wykazują dużą plastyczność w adaptacji do różnorodnych warunków środowiskowych. Choć preferują lasy liściaste, mieszane i tereny z bogatym podszyciem, potrafią zasiedlać również obszary otwarte jak łąki, a nawet obszary zurbanizowane, pod warunkiem, że znajdą tam odpowiednie schronienie i źródło pokarmu. To pokazuje, jak ważne jest zachowanie różnorodnych siedlisk w krajobrazie, aby wspierać różnorodność gatunkową i umożliwić przetrwanie tak unikalnych gatunków jak żbik.
Żbik pod ochroną
Żbik jest pod ochroną na terenie Polski od 1952 roku i został wpisany do dwóch edycji Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, wydanych w latach 1992 i 2001. Na arenie międzynarodowej jest uznawany za gatunek zagrożony i podlega ochronie zgodnie z II i IV załącznikiem do Dyrektywy Siedliskowej, II załącznikiem do Konwencji Berneńskiej oraz II załącznikiem do Konwencji Waszyngtońskiej (CITES). Mimo tych środków ochronnych, sytuacja populacji żbika w Polsce pozostaje alarmująca.Żbiki zamieszkują kilka obszarów w Karpatach, przede wszystkim w ich wschodniej części. Pomimo objęcia gatunku ochroną, populacja ta nie wykazuje znaczącej regeneracji. Niewielka liczba osobników w naturze oraz bliskość kotów domowych prowadzą do ich krzyżowania, co zagraża czystości genetycznej gatunku. Ponadto naturalnymi zagrożeniami dla żbików są wilki i zdziczałe psy, a kocięta padają ofiarą lisów oraz ptaków drapieżnych. Dodatkowym czynnikiem zagrażającym żbikom, podobnie jak wielu innym gatunkom zwierząt, jest śmiertelność spowodowana działaniami człowieka. Niestety znane są przypadki śmierci żbików na drogach i pomyłkowe odstrzały. Niestety, incydenty kłusownictwa nie są rzadkością. Długość życia żbików w środowisku naturalnym pozostaje nieustalona, natomiastw warunkach niewoli mogą one dożyć nawet 18 lat.
Szczęściarzem i autorem zdjęć i filmików jest Robert Mach
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.