Mural nawiązujący do historii miasta. Dzieło zachwyca swoim wyglądem [ZDJĘCIA]

W centrum Leska, na ścianie jednej z zabytkowych kamienic, znajduje się mural, który nie tylko upamiętnia 550-lecie miasta, ale też łączy pokolenia artystów. Dzieło stworzone przez Marcina Kardasza przyciąga uwagę mieszkańców i turystów.

Mural w Lesku to nieprzypadkowa dekoracja miejskiej przestrzeni. To efekt przemyślanego projektu artystycznego, który łączy lokalną historię z młodym talentem, profesjonalnym wykonaniem oraz szerszą współpracą międzynarodową. Powstał na jednej ze ścian szczytowych kamienicy przy ulicy Rynek, w centrum miasta i nawiązuje do 550-lecia nadania mu praw miejskich. Autorem dzieła jest Marcin Kardasz, artysta ceniony zarówno w kraju, jak i za granicą. W jego ręce trafiły dwie prace konkursowe autorstwa uczennic Zespołu Szkół Technicznych i Artystycznych w Lesku – Magdaleny Trebendy oraz Moniki Błażowskiej. Obie propozycje okazały się na tyle inspirujące, że finalny projekt muralu powstał z ich połączenia.

Mural z duszą miejsca

Kim był Piotr Kmita i dlaczego znalazł się na muralu?

Piotr Kmita urodził się w 1477 roku i przez całe swoje życie piął się po szczeblach politycznej kariery. Był między innymi marszałkiem wielkim koronnym, wojewodą krakowskim i sandomierskim, starostą krakowskim, spiskim i przemyskim. Reprezentował Polskę na sejmach Rzeszy, walczył w wielu wojnach, a jego działalność dyplomatyczna i militarna była nie do przecenienia. Był także stroną w ważnych konfliktach politycznych i jedną z głównych postaci u boku królowej Bony. Jako właściciel Leska i licznych bieszczadzkich wsi, Piotr Kmita miał realny wpływ na rozwój regionu. W 1520 roku uzyskał prawo pobierania myta w Ustjanowej, przeznaczonego na utrzymanie dróg. Tego rodzaju inicjatywy pokazują, że dbał o infrastrukturę i rozwój swoich dóbr, co z perspektywy czasu wpisuje się w lokalną historię jako element kształtowania tożsamości i dobrobytu. Jego dwór w Wiśniczu był jednym z czołowych centrów renesansowej kultury w Polsce. Gościł wybitnych uczonych, poetów i pisarzy. Kmita był między innymi patronem Stanisława Orzechowskiego i Marcina Bielskiego, finansował wydania poezji Klemensa Janicjusza, a sam Erazm z Rotterdamu dedykował mu swoje dzieła. Był gorliwym katolikiem i zdecydowanym przeciwnikiem reformacji, hojnie wspierając liczne świątynie.

Fot. Kamil Mielnikiewicz

Zmarł bezpotomnie w 1553 roku, a jego pogrzeb na Wawelu był świadectwem ogromnego znaczenia, jakie miał dla ówczesnego królestwa. Dla Leska i regionu Bieszczadów jego postać pozostaje jednym z filarów lokalnej historii – nie tylko jako właściciel ziemski, ale jako człowiek światły, wykształcony i zasłużony dla kraju.

Legenda Czarnej Damy

Po przeniesieniu się rodu Kmitów do Leska, jak głosi legenda, duch Anny podążył za nimi. Po raz pierwszy Czarna Dama miała się ukazać w 1553 roku, przed śmiercią Piotra Kmity. Od tego czasu zjawa pojawiała się zawsze przed zgonami kolejnych członków rodu. Jednym z bardziej udokumentowanych świadectw jej obecności jest zapis w pamiętniku Anny Ponimirskiej, szlachcianki, która podczas wizyty w leskim zamku w 1702 roku, w wieczór Trzech Króli, widziała postać kobiety w czerni. Jak opisuje, w chwili jej pojawienia się zamilkli goście, ucichła orkiestra, a wiatr zgasił część świec. Czarna Dama przeszła przez salę i — przenikając przez zamknięte drzwi — zniknęła w parku. Według przekazów, ostatni raz miała się ukazać tuż przed wybuchem II wojny światowej.

Dziś pozostaje częścią lokalnej tożsamości i elementem leskich opowieści — symbolicznym cieniem historii, który pojawia się także na muralu upamiętniającym 550-lecie miasta.

Prace wykonano w ramach projektu „Lesko and Khust – history is our strength” („Lesko i Chust – historia naszą siłą”).

Całkowity koszt realizacji muralu wyniósł niespełna 6 tysięcy złotych. Środki te w całości pochodziły z pozyskanego przez gminę dofinansowania w ramach wspomnianego projektu, łącznie 65 tysięcy euro przeznaczono na działania turystyczne i okołoturystyczne.