Pierwsza wojna pochłonęła w Karpatach setki tysięcy ofiar. Tylko w lasach Nadleśnictwa Komańcza znajduje się 17 cmentarzy z tego okresu, część z nich dopiero niedawno zidentyfikowano i oznaczono krzyżami. W ubiegłym roku doszło do utworzenia cmentarza wojennego na górze Manyłowa w Nadleśnictwie Baligród, gdzie podczas I wojny światowej zginęły setki żołnierzy walczących armii, pochowanych w zbiorowych mogiłach, często płytko kopanych z uwagi na ciężką wówczas zimę. Obszar cmentarza obejmuje kilka arów wzgórza, w tym roku pojawiły się kolejne groby, w których złożono szczątki ekshumowanych ofiar wojny.
Gałązki jedliny na leśnych grobach
Leśnicy od kilku lat wprowadzili zwyczaj, że na leśne cmentarze nie nosi się sztucznych kwiatów i nie pali zniczy. Na grobach leśnych leśnicy umieszczają tylko gałązkę jedliny z ulegającą biodegradacji wstążką z napisem „Pamiętamy”.
Warto upowszechnić takie mniej inwazyjne dowody pamięci, eliminować zwłaszcza sztuczne kwiaty i zaśmiecające las znicze
– mówi Marek Marecki, dyrektor RDLP w Krośnie.
Edward Marszałek przypomina, że na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie znajdują się 53 cmentarze wojenne z obu wojen światowych, 4 cmentarze rzymskokatolickie, 27 cmentarzy obrządku wschodniego, 4 kirkuty, 15 cmentarzy cholerycznych, 96 mogił zbiorowych i pojedynczych. Miejsca dawnych pochówków znaczą też często kapliczki leśne, których naliczono 222, jak również 246 krzyży pokutnych lub wotywnych. Zapewne wiele grobów wciąż pozostaje niezidentyfikowanych i zapomnianych.
Prace porządkowe przy bieszczadzkich mogiłach
W Nadleśnictwie Ustrzyki Dolne w ramach przygotowań do Święta Zmarłych, jak co roku leśnicy objęli pracami porządkowymi mogiły znajdujące się na terenie leśnictw Stefkowa, Wańkowa i Zawadka. Ponadto zostały przygotowane symboliczne znicze opatrzone gałązką jodłową i wstęgą pamięci, które zapłoną na 74 grobach zmarłych pracownikach nadleśnictwa oraz tych, którzy pracowali na rzecz Lasów Państwowych.
Podobnie jak w latach poprzednich członkowie koła Polskiego Towarzystwa Leśnego, działającego przy Nadleśnictwie Komańcza, pamiętali o nieżyjących dawnych leśnikach pracujących w tutejszych lasach. Na zbliżający się Dzień Zmarłych przygotowano 40 wiązanek, zostały one rozwiezione na groby leśników na 12 cmentarzach w zasięgu działania nadleśnictwa. Prowadzona jest też akcja porządkowania leśnych cmentarzy wojennych, których w lasach nadleśnictwa jest ponad 10. Należy zaznaczyć, że z liczby 40 grobów, 4 to groby leśników pracujących na tym terenie przed wojną, a w 6 grobach spoczywają leśnicy – kombatanci, którzy walczyli za Ojczyznę w okresie II wojny światowej
- zauważa Edward Marszałek, rzecznik prasowy RDLP w Krośnie.
Leśnicy z Nadleśnictwa Lesko uporządkowali zbiorowe mogiły i miejsca straceń z czasów wojennych. Usunęli ponadto wypalone znicze, liście oraz śmieci z tychże miejsc, a następnie złożyli gałązki pamięci. W zlokalizowanym niedaleko Nadleśnictwie Cisna, pracownicy terenowi wykonali prace na cmentarzach przy dawnych cerkwiskach w leśnictwach: Habkowce, Solinka, Jaworzec oraz Zawój. Dokonano niezbędnych porządków wokół nich, wykoszono trawę i chwasty, posprzątano i wywieziono śmieci oraz naprawiono uszkodzone ogrodzenia. Przygotowano 35 pamiątkowych gałązek z jedliny z przewiązaną okolicznościową wstążeczką, które zostały rozwiezione na groby leśników na trzech cmentarzach w Cisnej, Wetlinie i Baligrodzie oraz na 4 cerkwiska.
Pracownicy Nadleśnictwa Lutowiska w tym roku odwiedzili siedem cmentarzy, na których spoczywają leśnicy i pracownicy leśni. Pod swoją opieką mają oni również dwa cmentarze położone w nieistniejących już wsiach Hulskie i Tworylne. Cmentarze te zostały ogrodzone i są wykaszane dwa razy w roku. Pracownicy nadleśnictwa opiekują się również mogiłami żołnierzy poległych w krwawych walkach podczas I wojny światowej na stokach Dwernika-Kamienia oraz Otrytu. Kilka lat temu w leśnictwie Tworylczyk odkryto ludzkie kości. Jak się okazało była to zbiorowa mogiła żołnierzy, którzy również walczyli w I wojnie światowej. W to miejsce postawiono pamiątkowy krzyż. We wszystkich tych miejscach składane są pamiątkowe gałązki jodłowe. Łącznie złożono ich 177.
