Takie same nadzieję mieli Łemkowie. 31 października 1918 roku, uchwałą Ukraińskiej Rady Narodowej proklamowano Zachodnioukraińską Republikę Ludową. Wywołało to reakcję na Wschodniej Łemkowszczyźnie.
4 listopada powstała Ukraińska Rada Narodowa dla powiatu sanockiego, a dzień później ogłosiła ona utworzenie Republiki Wisłockiej, znanej jako Republika Komańczańska. Jej prezydentem został Andrij Kyr, a siedzibą „rządu” – Komańcza.
Do republiki przystąpiło 35 miejscowości, głównie z doliny Wisłoka i Osławicy. Władze republiki zgłosiły akces do ZURL. Proklamacja ukraińskiej republiki nie wywołała żadnego odzewu poza wschodnią Łemkowszczyzną.
Po trzech miesiącach Republika Komańczańska została spacyfikowana przez wojsko, a najbardziej aktywni działacze, którzy uniknęli aresztowania, wyjechali na Zakarpacie.
Zupełnie inaczej do kwestii niepodległości podchodzili działacze z zachodniej Łemkowszczyzny. Ale tu nie było jednomyślności odnośnie przynależności Łemkowszczyzny. Odrzucono opcję (kiedyś bardzo silną) przyłączenia do Rosji, ze względu na zmiany systemu politycznego w tym kraju. Planowano autonomię Łemków w składzie Czechosłowacji, ale i ta opcja została odrzucona.
W pierwszych dniach listopada 1918 roku odbyło się zgromadzenie ludności łemkowskiej w Świątkowej Wielkiej. Tu po raz pierwszy pojawiło się hasło walki o całkowitą niepodległość Łemkowszczyzny. 17 listopada w Gładyszowie powołano Ruską Radę, jako przyczynek przyszłych władz Ruskiej Ludowej Republiki Łemków.
Rada obejmowała swym zasięgiem powiaty gorlicki, jasielski, krośnieński, nowotarski i sanocki, a na zgromadzeniu znaleźli się przedstawiciele 130 miejscowości. 5 grudnia we Florynce utworzono Naczelną Radę Łemkowszczyzny pod przewodnictwem Mychajły Jurczakiewycza.
Według twórców była ona jedynym organem władzy dla całej Łemkowszczyzny. Proklamowano też powstanie Ruskiej Ludowej Republiki Łemków. Jej teren zamieszkiwało około 140 tysięcy Łemków.
W tym czasie w Paryżu trwała jeszcze konferencja pokojowa. Kwestia Łemków trafiła na forum obrad konferencji, ponieważ udała się tam delegacja łemkowska Działacze łemkowscy optowali za przeprowadzeniem plebiscytu, który miałby określić status Łemkowszczyzny. Jednak wszelkie tego typu decyzje uczestnicy paryskiej konferencji odłożyli do czasu zakończenia rozmów pokojowych.
Ale władze republiki nie czekali na wiążące decyzje. Republika tworzyła cały czas swoje struktury. 12 marca 1920 roku utworzono rząd, a jego premierem został Jarosław Kaczmarczyk. Władze polskie zajęte były innymi problemami i nie zareagowały na tworzenie Republiki. Toteż Łemkowie mieli realną nadzieję na samostanowienie.
Jednak po przyznaniu Polsce Galicji Zachodniej, władze państwowe przystąpiły do ostatecznej rozprawy z republiką. Wsie łemkowskie spacyfikowano, a przywódców aresztowano i w 1921 roku postawiono przed sądem. I choć sądy nie doszukały się znamion czynów i wszyscy oskarżeni zostali uniewinnieni, to dla Łemków umarło marzenie o niepodległym państwie.
