![Lesko na starych fotografiach. Tak kiedyś wyglądało miasto [ARCHIWALNE ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.korso.pl/galleries/49e4a0f2-5f30-4c75-9576-dab3d789acaa)
W korzeniach historii miasta i gminy Lesko tkwią dzieje osadnictwa, sięgające epoki kultury lateńskiej, okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza. Liczne odkrycia archeologiczne, dokonane podczas prowadzonych wykopalisk, stanowią dowód na bogactwo i długą tradycję tych terenów. Pierwsze zapisy historyczne dotyczące wsi Lesko, usytuowanej na obszarze obecnej Posady Leskiej pojawiły się w 1436 roku. Właśnie w tym czasie wieś ta, wraz z przyległymi dobrami, znalazła się pod hojnym nadaniem króla Władysława Jagiełły dla Kmitów z Wiśnicza, herbu Szreniawa, by początkiem 1470 roku uzyskała prawa miejskie.
Początek świetności Leska to wiek XVI, kiedy to miasto rozrasta się i otrzymuje wiele przywilejów, stając się ważnym miejscem na mapie Rzeczypospolitej. Jest to okres, w którym Kmitowie przenoszą się ze swej dotychczasowej posiadłości na Sobieniu do nowo wybudowanego murowanego zamku w Lesku.
Końcówka wieku XVI i początek XVII to szczególny okres w rozwoju miasta. W 1546 roku został ustanowiony statut regulujący działalność rzemieślniczą, zrzeszającą blisko 40 różnych zawodów, skupionych w 11 cechach. Miasto, korzystając z przywilejów królewskich, zdobyło prawo do organizacji cotygodniowych targów oraz trzech jarmarków rocznie. Z tego okresu do naszych czasów zachowuje się w układzie miasta rynek (obecny Plac Konstytucji) i podstawowy schemat średniowiecznego rozplanowania ulic wybiegających z naroży rynku.
Po śmierci Piotra Kmity Lesko przechodzi na pewien czas w ręce Stanisława Stadnickiego. Następnie jego właścicielami są: Ossolińscy, Mniszchowie, a ostatnimi Krasiccy, którzy opuścili Lesko 10 września 1939 roku. Przez te wszystkie wieki zamieszkiwali je Polacy, Rusini, Ormianie i Żydzi, którzy w roku 1921 stanowili 60,3% mieszkańców miasta, a było ich 3870.
Dynamiczny rozwój zniweczony zostaje początkiem XVIII w. poprzez najazdy Szwedów w 1702 i 1704 roku oraz przez zarazę dziesiątkującą mieszkańców. W 1772 roku Lesko wchodzi w skład zaboru austriackiego. Początkowo utrzymuje swoją pozycję będąc nawet siedzibą cyrkułu, jednak na przełomie XVIII i XIX w. następuje jego powolny upadek, na który wpływ miały między innymi epidemia cholery, a w 1886 roku olbrzymi pożar niszczący 134 domy, w tym wszystkie wokół rynku i przy obecnej ulicy Unii Brzeskiej.
Na początku XX wieku miasto doświadczało kolejnej fazy rozwoju, w trakcie której powstały istotne obiekty użyteczności publicznej, między innymi ratusz miejski. Dynamicznie rozwijały się branże, takie jak rafineria ropy naftowej, fabryka konserw i przemysł budowlany. W tym czasie powstawały szkoły, straż pożarna, hotele, restauracje i sklepy, co przyczyniło się do kwitnienia życia kulturalnego. Mimo wybuchu I wojny światowej, miasto uniknęło większych zniszczeń, co nie stanowiło przeszkody dla kontynuacji rozwoju. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Lesko zostało zelektryfikowane, a jego rynek miejski został wybrukowany. Wzniesiono także budynek Sokoła oraz most na Sanie. Prężnie działała wytwórnia win i miodów pitnych. Dodatkowym atutem stały się źródełka mineralne, prowadząc do otwarcia pijalni wód zdrojowych i rozbudowy infrastruktury, aby dostosować miasto do roli uzdrowiska, które w przyszłości miało być perłą zdrojową Karpat Wschodnich.
Ambitne plany zniweczyła II wojna światowa. Podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej największe straty ponosi ludność żydowska, której miejscem kaźni jest Zasław, niedaleko Zagórza. Masowej egzekucji Polaków dokonują hitlerowcy na wzgórzu Gruszka w lipcu 1940 roku.
Działania wojenne spowodowały, że pod gruzami znalazło się około 50% budynków miasta. Na tym terenie wojna nie kończy się jednak w maju 1945 roku. Lata powojenne są okresem krwawych zmagań z nacjonalistami ukraińskimi spod znaku OUN - UPA. Zasłużonymi wśród mieszkańców w czasie wojny są Franciszka i Józef Zwonarz oraz doktor Miron Lisikiewicz, którzy pomagali i ukrywali Żydów. Otrzymali oni za to tytuł „Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata”.
Opisy historii Leska przygotowane na podstawie:
- Adam Fastnacht - "Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340-1650"
- Adam Fastnacht - "Dzieje Leska do 1772r."
- Andrzej Trzciński, Marcin Wodziński - "Cmentarz żydowski w Lesku. Część I - wiek XVI i XVII"
- Józef Budziak - "Dzieje Leska 1772 - 1918"
- Józef Budziak - "Dzieje Leska 1918 - 1939"
- Józef Budziak - "Zabytki sakralne Leska"
- Stanisław Kryciński, Krzysztof Kobus, Anna Olej-Kobus - "Zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Przewodnik"
- Stanisław Orłowski - "Lesko i okolice. Przewodnik"
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.