Praca policjantów w Bieszczadach nie należy do najłatwiejszych. Andrzej Chyliński z Biura Komunikacji Społecznej Komendy Głównej Policji postanowił przekonać się osobiście, jak wygląda praca funkcjonariuszy w tym zakątku Polski. Jego przewodnikami po trzech bieszczadzkich powiatach byli: starszy aspirant Marek Krawczyk, dzielnicowy Zespołu Prewencji w Czarnej, starszy sierżant Magdalena Nieckula z Zespołu Prewencji w Stuposianach oraz aspirant Kamil Trzcinecki, dzielnicowy Posterunku Policji w Komańczy. Ponadto aspirant sztabowy Janusz Kozak i aspirant sztabowy Artur Matuszewski z posterunku w Polańczyku.
200 kilometrów dziennie
Styczeń. Gdyby nie liczyć maszyn budowlanych na remontowanych drogach, to spokój i cisza. Podróż rozpoczęto od Czarnej.
Zwykle służby mamy od siódmej do piętnastej, ale jak jest potrzeba, to dłużej. Jak jest dużo interwencji, to dyżurny Komendy Powiatowej Policji w Ustrzykach Dolnych wysyła patrol. Odległości tu są znaczne, przy sprawdzaniu kwarantanny robiliśmy po 200 kilometrów dziennie i lepiej. Czasami, by do kogoś dotrzeć, to najpierw trzeba jechać lasem, a potem jeszcze pieszo. W Krzywem mieszka jedna osoba. W jedną stronę półtorej godziny. Takich miejscowości zamieszkałych przez jedną czy dwie osoby jest więcej. Są też niezamieszkałe osady: Rosochata, Wola Sokołowska, Rosolin…
– mówi starszy aspirant Marek Krawczyk.
Marek Krawczyk jest z tych stron. Mówi o historii, wciąż znajdowanych niewybuchach z pierwszej i drugiej wojny światowej, których policjanci pilnują godzinami, nim zjawią się saperzy, o tragediach w niedostępnych górach, cudzoziemcach nielegalnie przekraczających granicę, współpracy z ratownikami GOPR-u i funkcjonariuszami Straży Granicznej, ekologach wiszących na drzewach. O lasach i górach, które są zarazem piękne i zdradzieckie.
Lubię zbierać grzyby, mam je pod domem, ale rzadko tam chodzę, bo są tam też niedźwiedzie. W samej Polanie jest ich czternaście, a do tego wilki. Jak tu idzie się w las, to trzeba się głośno zachowywać, by nie zaskoczyć misia
- dodaje starszy aspirant.
Znowu spadł śnieg i złapał mróz. Dzielnicowy zamierza sprawdzić, jak sobie radzą mieszkańcy z jego terenu. Przede wszystkim ci, którzy mogą mieć kłopoty z przetrwaniem zimy w surowych warunkach. Bieszczadzkie zakapiory.
Celebryci
Zakapior to potocznie zbój i oprych, ale w Bieszczadach zakapior oznacza coś innego. Raczej kogoś, kto żyje po swojemu, często w szałasie czy baraku. Kogoś, kto kiedyś wszystko porzucił, przestał gonić za pieniądzem i generalnie ma teraz wszystko w nosie. Ale bieszczadzki zakapior jednocześnie ma silną osobowość i coś magnetycznego, sprawiającego, że bez względu na wady i słabości cieszy się szacunkiem.
To już nie są te same zakapiory, którymi były kiedyś, tylko celebryci. Taki Andrzej. Mieszka w baraku z własnej woli. Jedna z telewizji, robiąc serial o ludziach mieszkających w Bieszczadach, nakręciła o nim odcinek. Teraz odwiedzają go turyści. Zdrowy chłop, może pracować, ale przez całe życie nic z siebie nie dał
Jego barak stoi otwarty na oścież. Dzielnicowy sprawdza wewnątrz, czy gdzieś między legowiskiem, ubraniem a jedzeniem nie leży zakapior. Żywy lub martwy. Nie ma. Po drugiej stronie kępy drzew mieszka jego brat, Zbyszek. Też żyje po swojemu, ale dba o porządek i czystość. Nie pije od trzech lat i jest z tego dumny. W miejscowości Wydrne mieszkają kolejne zakapiory. Bracia – Józef i Andrzej. Kiedyś było ich czterech, zostało dwóch.
Dzikusy. Jak chce się ich odwiedzić, to tylko z rana, bo potem popiją i stają się nerwowi. Nawet jak przeskrobią, to nie „panować” do nich, tylko mówić na ty. Język mają żywy, wiadomo, o co chodzi.
Podczas przejazdu, młody mężczyzna idący poboczem podnosi rękę na powitanie. Który z policjantów pracujący w mieście widział taki gest?
Tu jak policjant sam sobie nie robi pod górkę, to ma spokój na służbie. Jak sąsiad sąsiadowi zrobi krzywdę, przyjeżdżam i mówię: „Masz trzy dni na naprawienie krzywdy. Macie się dogadać. Pies kurę zjadł, oddaj kurę”. Po co karać, jak można się dogadać. Do prostych ludzi trzeba dojść prostymi środkami. Ma być wilk syty i owca cała.
Idą wilki
A wilki naprawdę są! Widzimy je na łące, jadąc radiowozem. Podchodzą pod stado koni. Dzielnicowy zatrzymuje się, co je płoszy. Policjant wie, czyje to pole i zwierzęta, i gdzie mieszka ich właściciel. Włącza „koguta”. Podjeżdża pod dom zdziwionego gospodarza. Ten słysząc, że wilki idą do koni, woła synową. Kobieta zarzuca na plecy kurtkę i pędzi na łąkę.To, że zakapiory bez niepokoju przyjęły wizytę dzielnicowego, ktoś go pozdrowił czy mocnej uścisnął dłoń… na to policjant musi zapracować.
Nie tylko męski świat
Następnym przewodnikiem Andrzeja Chylińskiego była Magdalena Nieckula. Teraz jej Zespół Prewencji przytulił się do Strażnicy Granicznej w Stuposianach, bo siedziba Policji w Lutowiskach jest remontowana.Andrzej Chyliński zauważa, że starsza sierżant Nieckula świetnie sobie radzi. Jest policjantką, mamą, żoną i ma sześć koni.
Tu nie da się udawać kogoś innego. Bieszczady weryfikują. „Rzucić to wszystko i wyjechać w Bieszczady”. Dobry żart. Tu teraz ciągną ci, którzy mają pieniądze. Ale jak nie ma się na siebie pomysłu, kończy się piciem lub powrotem na stare śmieci. Duży mamy teren. Ostatnia jest Beniowa, trzy godziny tam się idzie, a dojechać nie da rady. Tarnawa też daleko. Jak była kwarantanna, to trzeba było się nachodzić. Ale jak jest pogoda, to jest nagroda. Te widoki!
- mówi Magdalena Nieckula, która pochodzi z tych rejonów. Jej mąż pracował w lesie, był drwalem. Miał wypadek. W lasach podczas pracy jest ich wiele. Nimi też muszą zajmować się policjanci.
Starsza aspirant podkreśla, że na terenach bieszczadzkich policjanci otrzymują dużo pomocy prawnej, a w momencie kiedy jest interwencja, to jedna dziennie. Jeśli jest wypadek, to zazwyczaj poważny i wtedy schodzi na to cały dzień.
Na wypale
Kolejny dzień Andrzej Chyliński rozpoczął w Komańczy. Jak sam stwierdził w tej miejscowości jest ciekawy skład osobowy posterunku, bo wszyscy funkcjonariusze kochają pszczoły i mają swoje pasieki.
Jestem związany z Bieszczadami i nie widzę się poza nimi. Mnie ciągnie do lasu, w mieście bym się nie odnalazł. Już kiedyś próbował. Pracował za granicą, dotarł nawet do Kanady, ale wrócił w Bieszczady i założył policyjny mundur
– mówi Kamil Trzcinecki.
Kolejnym przystankiem podróży po Bieszczadach było przejście graniczne ze Słowacją.
Współpracujemy ze Słowakami, mamy łączone służby. W Medzilaborcach jest ośrodek dla uchodźców. Często uciekają. Zdarza się, że na naszą stronę. Jeśli koledzy ze Straży Granicznej mają na oku podejrzany pojazd, a nie chcą się ujawniać, to dają nam znać, byśmy go dla nich sprawdzili
Tu pojawienie się obcego szybko zostaje dostrzeżone ze względu na kradzieże w lesie.
Drewna, paliwa i podzespołów do ciągników. One zazwyczaj stoją w lesie przez wiele tygodni i po pracy nikt ich nie pilnuje. Części do nich są drogie i stale ich brak.
Granica ze Słowacją – Kontrola przejścia granicznego w Raboszycach, bez uwag – melduje przez radiostację policjant. Ani żywej duszy.
Maniów. Z leśnej doliny, nisko nad czubkami drzew unosi się dym. Andrzej Chyliński z policjantem skręca sprawdzić, czy to wypalacze węgla drzewnego rozpoczęli swój sezon, czy może jest jakiś inny powód pojawienia się tego dymu. Jeden z nich na widok policyjnego radiowozu gwałtownie zmienia kierunek wędrówki i podbiega kilka kroków. Jednak po chwili rezygnuje z ucieczki i potrząsając głową, zwraca się do policjanta.
Na wypale znajduje się 18 pieców. Wypalanie węgla drzewnego często było zajęciem zakapiorów. Kiedyś byli wśród nich ludzie wykształceni, którzy uciekli w Bieszczady od cywilizacji. Ale tamto pokolenie już się wykruszyło.
Kamil Trzcinecki jest Łemkiem. Kiedyś w Bieszczadach i Beskidzie Niskim mieszkało wielu Łemków, ale wojenne i powojenne wichury porozrzucały ich po świecie. Można za to wciąż spotkać ślady kultury Łemków i jednego policjanta.
Rambo
W Łupkowie jest Zakład Karny. Choć podlega Służbie Więziennej, policjanci też mają tu co robić.
Przychodzą do nas zlecenia z jednostek z całego kraju z prośbą o przedstawienie zarzutu, przesłuchanie w charakterze podejrzanego, w charakterze świadków czy też w sprawach o wykroczenia. Takich czynności w ciągu roku mamy bardzo dużo. Zazwyczaj są one pilne, bo prowadzącym sprawy zależy na czasie.
Prócz tych kilku setek osadzonych w Łupkowie, przestępców typowo kryminalnych na tym terenie nie ma. Choć rok temu trafił się taki jeden Rambo. Mieszkał w lesie, włamywał się do ambon, pasiek, szukał jedzenia. Ukradł broń myśliwską i czarnoprochową.
Był uzbrojony i niebezpieczny. Na obszarze kilkudziesięciu kilometrów znajdowaliśmy miejsca, w których bytował. W środku zimy kopał sobie norki w śniegu, przykrywał folią dachową i tak trwał. Niesamowite. Przez rok nie udało się go zatrzymać, aż zrobiono wspólną akcję policjantów z KPP w Sanoku z udziałem funkcjonariuszy Straży Granicznej i SPKP z Rzeszowa i nas, z Polańczyka. Łącznie kilkadziesiąt osób. Strażnicy leśni dali nam znać, gdzie może być. Zaskoczyliśmy go, gdy spał zakopany w śniegu.
Za siódmym brodem
Przed policyjnym radiowozem, choć jest terenowy, pojawia się spore wyzwanie. Pokonanie siedmiu brodów rzeki Osława. W jej zakolach jest kilka miejscowości i nie ma innego sposobu, by tam dotrzeć, nie przejeżdżając kilka razy przez wodę. Po rozległym korycie rzeki widać, że nie zawsze jest to bezpieczne.
Kiedyś przejeżdżaliśmy przez bród. Patrzymy, ktoś leży w wodzie. Gdzieś popił i chyba rzeką wracał do domu, by drogi nie zmylić. Był wyziębiony, ale gdybyśmy go nie zauważyli, pewnie następnego dnia mielibyśmy poważniejszą robotę.
Króla Juliana już nie spotkamy
Na Posterunku Policji w Polańczyku od samego rana jest co robić. Bardzo podniósł się poziom wody w Jeziorze Solińskim i pływający policyjny pomost wysunął się z metalowych wsporników, na których był osadzony. Zmienił nieco położenie i jest niebezpieczeństwo, że gdy woda wróci do poprzedniego poziomu, to wsporniki przebiją pomost. Dlatego kierownik Posterunku Policji starszy aspirant Rafał Nikulcza melduje przełożonym w KPP w Lesku o zagrożeniu, prowadzi gorącą telefoniczną rozmowę z wykonawcą przeprawy, jednocześnie wysyłając podwładnych, by obserwowali, co się dzieje z pomostem, i jeśli tylko będzie taka możliwość, ratowali go przed zniszczeniem.
Na wizyty posesyjne Andrzej Chyliński wyjeżdża z Januszem Kozakiem i Arturem Matuszewskim. Pierwszy ma 26 lat służby, drugi tylko o rok mniej. Na robocie w Bieszczadach zjedli zęby.
Gdy w latach 90. rozpoczynałem służbę, były limity kilometrów na paliwo. 10–15 kilometrów na służbę, a tu rejon duży. Gdy jechaliśmy na interwencję, to potem komendant musiał podbijać, że przekroczyliśmy limit
Nigdy nie było tak, żeby limit nie był przekroczony. Chyba że auto było w serwisie.
Jeszcze kilkanaście lat temu były bójki w lokalach i na dyskotekach, i przypadki pobicia policjantów. Dyżurny ogłaszał wtedy alarm i ściągane były posiłki. Teraz są awantury o miejsca na parkingu, bo tych zawsze brak, a turystów coraz więcej
Następnie Andrzej Chyliński jedzie nad jezioro. Na jachcie cały rok mieszka Piotr. Nadużywa on alkoholu, więc policjanci sprawdzają, czy po pijaku nie wpadł do wody. Ekipa nie wybrała się już do Króla Juliana. Znali go wszyscy, którzy pływali po Jeziorze Solińskim. Swoją samotnię miał na cyplu przy Drzewie Wisielca. W styczniu przyszła wiadomość o jego śmierci.
Niech żyją Bieszczady
Nowy radiowóz dzielnie wspina się po drodze przez osady. Andrzej Chyliński wraz z policjantami jadąc mijają wypalarnię węgla drzewnego byłego policjanta z Leska.Do grona bieszczadzkich zakapiorów sam siebie zalicza kolejny wypalacz, Zygmunt. Szczyci się, że mówią na niego Twardziel. Gawędziarz z niego okrutny, ale i wesoły. Czasami zatrzymują się u niego całe armie turystów, a czego wspólnie nie wypiją, to mu zostawią. Twardziel ma pod łóżkiem 60 piw i baterię innych alkoholi. Stara się być gościnny, więc nalewa kielicha policjantom. Odmawiają.
Jak wam nie wolno, to ja wypiję za siebie i za was
– mówi pogodnie.Alkohol po chwili już działa, bo mężczyzna wdrapuje się na swój piec do wypalania i krzyczy: Niech żyją Bieszczady!
Reportaż Andrzeja Chylińskiego / BKS KGP
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.