Idea budowy zapory w Solinie sięga czasów II Rzeczypospolitej, kiedy to planowano ujarzmić rwące wody Sanu. Realizacja ambitnego projektu została przerwana przez wybuch II wojny światowej. Do idei powrócono dopiero w latach 50. XX wieku, kiedy rozpoczęto prace przygotowawcze. Budowa trwała dziewięć lat i zaangażowała ponad dwa tysiące robotników. Wysiłek ten zaowocował powstaniem największego sztucznego jeziora w Polsce, które nie tylko uregulowało lokalny klimat i zabezpieczyło przed powodziami, ale także stało się źródłem energii odnawialnej. Zapora ostatecznie została otwarta w 1968 roku, stając się symbolem nowoczesności, ale i świadkiem bolesnych przemian społecznych.
Cena postępu. Wysiedlenia i zniszczenia
Pod budowę zapory w Solinie konieczne było wysiedlenie ponad trzech tysięcy mieszkańców z okolicznych miejscowości, takich jak Teleśnica Sanna, Łęg, Horodek, Chrewt, część Zawozu, Rajskiego, Wołkowyi i Sokolego. Wiele wsi, kościołów, cmentarzy i domostw zostało całkowicie zniszczonych lub zalanych wodami nowo powstałego zbiornika. Jak wspominał Zygmunt Podkalicki, w terenach przeznaczonych do zalania działały komisje szacujące majątek mieszkańców, które obiecywały sprawiedliwe odszkodowania. Jednak dla wielu starszych gospodarzy wyprowadzka była traumatycznym przeżyciem, a perspektywa opuszczenia domów – niemożliwa do zaakceptowania.Nie wszystkie działania przeprowadzono z należytą starannością. Ekshumacje cmentarzy, choć formalnie zakończone, pozostawiły wiele niedopatrzeń. Szczątki pochowanych na cmentarzu w Sokolem przez lata wypłukiwała woda, ujawniając błędy w obliczeniach ekspertów. To tylko jeden z przykładów, jak ogromna inwestycja wpłynęła na lokalną społeczność i jej dziedzictwo.
Dokumentalny portret budowy i jej konsekwencji
Film „Zalana dolina” to wyjątkowy zapis historii powstawania zapory w Solinie, stworzony z wykorzystaniem materiałów archiwalnych, wspomnień świadków oraz analiz ekspertów. W produkcji pojawiają się mieszkańcy wysiedlonych wiosek, robotnicy budujący zaporę oraz osoby, których życie zostało nierozerwalnie związane z tym miejscem. Na szczególną uwagę zasługują unikalne materiały filmowe: fragmenty Polskiej Kroniki Filmowej, ukazujące etapy budowy oraz sceny z filmu „Chudy i inni” Hieronima Kluby, realizowanego w trakcie prac nad zaporą. W dokumencie znalazło się także miejsce dla anegdot, legend i opowieści związanych z turystycznym znaczeniem tego miejsca.Wśród osób występujących w filmie są między innymi pisarz Kazimierz Orłoś, który jako radca prawny budowy zetknął się z dramatami mieszkańców oraz Artur Andrus, którego rodzice poznali się podczas budowy zapory. Ich osobiste wspomnienia wzbogacają narrację o ludzki wymiar tej monumentalnej inwestycji.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.