Gmina Czarna położona na styku Małej i Wielkiej Pętli Bieszczadzkiej to miejsce, które przyciąga spokojem, pięknem krajobrazów i śladami historii zapisanymi w cerkwiach, starych cmentarzach i przydrożnych krzyżach. Spacerując historyczno-przyrodniczymi ścieżkami, można nie tylko podziwiać dziką przyrodę, ale także odkrywać mniej znane aspekty przeszłości tego regionu. To miejsce, gdzie każdy element opowiada historię burzliwych dziejów i lokalnych tradycji.

Czarna to również ciekawa propozycja dla miłośników aktywnego wypoczynku. W okolicy można odkrywać malownicze szlaki turystyczne i przemierzać pasma Żukowa, Ostrego oraz Otrytu. Okolica zachęca do swobodnej eksploracji na dwóch kółkach – liczne ścieżki i spokojne, boczne drogi pozwalają na niezapomniane przejażdżki wśród bieszczadzkich krajobrazów.

Latem warto odwiedzić Jezioro Solińskie, które jest idealnym miejscem na relaks i wodne aktywności. W miejscowościach takich jak Chrewt czy Olchowiec można biwakować, wiosłować, żeglować lub spróbować swoich sił w wędkowaniu. W Olchowcu dodatkowo czeka oferta czarteru jachtów i motorówek, dzięki czemu każdy znajdzie tu coś dla siebie!

Olchowiec/fot. Agnieszka Skucińka

Gmina Czarna to także raj dla miłośników jazdy konnej. Stadniny, takie jak „Tabun” w Polanie, Stadnina Koni Huculskich w Seredniem Małym, Stajnia „Lila” w Czarnej Górnej, „Babski Szwadron” oraz „HardDucha” w Lipiu, oferują szeroki wachlarz atrakcji – od nauki jazdy konnej i rajdów, po hipoterapię. Przejażdżki po malowniczych łąkach i leśnych ścieżkach to niezapomniane przeżycie, które pozwala poczuć bliskość natury.

Dla osób zainteresowanych kulturą i sztuką gmina Czarna oferuje galerie lokalnych artystów, warsztaty rzemieślnicze oraz kameralne muzea. Te miejsca pozwalają nie tylko zgłębić historię regionu, ale również docenić pasję i kreatywność lokalnych twórców. Gmina Czarna, pełna różnorodnych atrakcji, gwarantuje niezapomniane wrażenia każdemu, kto zdecyduje się odkryć jej piękno.

Łąki w środku lata

Zapraszamy na wycieczkę po atrakcjach Czarnej i jej okolicach!

Architektura sakralna i miejsca historyczne w gminie Czarna

Gmina Czarna to prawdziwy raj dla miłośników drewnianej architektury i historii. Aż sześć cerkwi z jej terenu znalazło się na Szlaku Architektury Drewnianej – każda z nich zachwyca wyjątkowym stylem, historią i duchowym dziedzictwem regionu.

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej Górnej
Dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra, wzniesiona w 1834 roku, obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Wnętrze zdobi ikonostas z 1882 roku oraz zabytkowa chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi w Lipiu. Świątynia jest jednym z nielicznych reprezentantów nurtu klasycyzującego w drewnianej architekturze cerkiewnej.

drewniana cerkiew Dawna cerkiew w Czarnej/fot. Dorota Krynicka

Cerkiew św. Mikołaja w Polanie
Najstarsza drewniana cerkiew w Bieszczadach, zbudowana w 1790 roku. Według miejscowych podań, pierwotnie była to kaplica dworska, którą ówcześni właściciele wsi przekazali w 1770 roku ruskiej gromadzie w zamian za pomoc przy budowie kościoła. Obecnie cerkiew nie jest użytkowana, ale jej wyjątkowa historia i architektura przyciągają turystów.
Cerkiew św. Michała Archanioła w Bystrem
Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła, zbudowana w latach 1901–1902. W 1939 roku wzniesiono obok dwukondygnacyjną dzwonnicę. Po wojnie została zdewastowana i częściowo ograbiona, a część wyposażenia trafiła do Muzeum-Zamku w Łańcucie. Od 1993 roku prowadzony jest jej remont, a obecnie służy jako miejsce nabożeństw i koncertów.

drewniana cerkiew z blaszanym dachem i kopułami Cerkiew w Bystrem/fot. Agnieszka Skucińska

Cerkiew Narodzenia Bogarodzicy w Michniowcu
Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogarodzicy, zbudowana w 1863 roku, obecnie pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela. Po wojnie używana jako magazyn, w 1971 roku została przejęta przez katolików i odrestaurowana. W 1985 roku wykonano współczesne polichromie figuralne, które zdobią wnętrze.
Cerkiew św. Mikołaja w Rabem
Drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja, zbudowana w latach 1858–1859, na miejscu wcześniejszej, zniszczonej przez Tatarów w XVII wieku. Po wojnie planowano przekształcić ją w magazyn, jednak dzięki staraniom mieszkańców w 1974 roku została przywrócona do funkcji liturgicznej jako kościół pw. Świętej Rodziny.
Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Żłobku
Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy, zbudowana w 1830 roku, obecnie pełni funkcję kościoła pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Po wysiedleniach ludności służyła jako magazyn na szyszki. W latach 70. XX wieku została odrestaurowana, a w 1979 roku oddana do użytku liturgicznego. Nowy ołtarz pochodzi z cerkwi w Lutowiskach.
Drewniana kaplica w Czarnej Dolnej z 1909 roku to piękny przykład drewnianej architektury sakralnej w Bieszczadach. Jej ołtarz został przeniesiony ze zniszczonej cerkwi, nadając wnętrzu wyjątkowego charakteru. Przed II wojną światową obiekt należał do parafii rzymskokatolickiej w Polanie, obecnie jest częścią parafii w Czarnej Górnej.

drewniany kościółek z trójkątnym blaszanym dachem Kaplica w Czarnej Dolnej/fot. Dorota Krynicka

Warte uwagi są również inne miejsca w gminie Czarna, które kryją w sobie wyjątkową historię:

Kapliczki i krzyże przydrożne – rozsiane po całej gminie, stanowią nie tylko świadectwo duchowości dawnych mieszkańców, ale także element tradycyjnego krajobrazu. W miejscowościach takich jak Michniowiec, Lipie i Bystre można podziwiać okazałe krzyże z piaskowca, często bogato zdobione.
Cerkwisko w Czarnej Dolnej – są to pozostałości po drewnianej cerkwi greckokatolickiej. Obok nich znajduje się dawny cmentarz. Przez cerkwisko przebiega ścieżka historyczno-przyrodnicza „Siedlisko”, która łączy Czarną z Czarną Dolną. Nieopodal można również przyjrzeć się odtworzonej kapliczce pańszczyźnianej oraz przydrożnym krzyżom. Warto też podkreślić, że na cerkwisku rośnie modrzew europejski, który jest pomnikiem przyrody.
Zabytkowe cmentarze – w wielu miejscowościach, takich jak Lipie, Michniowiec czy Bystre, można odnaleźć stare nekropolie z kamiennymi nagrobkami, które są świadectwem dawnej kultury i historii regionu.

Galerie sztuki w gminie Czarna – lokalna twórczość i bieszczadzki duch

Gmina Czarna to miejsce, gdzie lokalna sztuka i rzemiosło odgrywają wyjątkową rolę, łącząc tradycję z pasją artystów inspirowanych bieszczadzkimi krajobrazami. W Czarnej i okolicach znajdują się galerie, które warto odwiedzić, by poczuć ducha regionu i odkryć niezwykłe dzieła miejscowych twórców.

Galeria "Barak" w Czarnej Górnej to miejsce, które od 1994 roku prezentuje twórczość bieszczadzkich artystów i rękodzielników. Założona przez Różę i Krzysztofa Franczaków, galeria oferuje szeroki wachlarz prac, w tym malarstwo, ceramikę, ikony, rzeźbę oraz biżuterię karpacką. Szczególną uwagę przyciąga autorska ceramika, tworzona w pracowni właścicieli, która urzeka prostotą, pięknem i ciepłem.

na zdjęciu wnętrze galerii z obrazami, rzeźbami i ceramiką i właściciele Róża i Krzysztof Franczak w swojej galerii "Barak"/fot. Agnieszka Skucińska

Galeria Barak to nie tylko przestrzeń wystawiennicza, ale także miejsce spotkań z artystami, którzy chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami i opowieściami. To idealne miejsce dla miłośników sztuki, którzy pragną zabrać ze sobą kawałek bieszczadzkiego ducha w formie unikatowych pamiątek.

Pracownia „U Łysego” w Czarnej Górnej to prawdziwe królestwo unikalnych noży, których rękojeści oprawiane są w poroże. Każdy nóż to małe dzieło sztuki – solidne, funkcjonalne i wykonane z dbałością o najmniejsze detale.
Odwiedzając pracownię, można nie tylko zakupić te wyjątkowe przedmioty, ale również spotkać ich twórcę - Adama "Łysego" Glinczewskiego i wysłuchać opowieści o życiu w Bieszczadach i procesie tworzenia. To miejsce, które łączy tradycyjne rzemiosło z artystycznym wyrazem, idealne dla osób szukających oryginalnych pamiątek.
Galeria „Przy Cerkwi” w Rabem
Położona w urokliwej wsi Rabe, Galeria „Przy Cerkwi” to miejsce stworzone przez Jolantę i Waldemara Kordyacznych. Znajduje się w odrestaurowanej stodole obok starej chałupy, co nadaje jej rustykalny, autentyczny charakter. Ekspozycja to stałe wystawy obrazów, rzeźb i grafik – zarówno rodzinnych pamiątek, jak i prac inspirowanych bieszczadzkimi krajobrazami. Wśród motywów dominują anioły, cerkwie, kwiaty oraz madonny.
Galeria przy serpentynie w Olchowcu - przy Małej Obwodnicy można trafić na prace sprzedawane przez Waldemara Witkowskiego, który miał wczesniej Galerię pod Berehami na Przełęczy Wyżnej.

Mężczyzna stojący na ulicy obok galerii rzeźb Waldemar Witkowski przy swojej galerii w Olchowcu, styczeń 2023/fot. Agnieszka Skucińska

Szlaki i ścieżki w gminie Czarna

Gmina Czarna to prawdziwy raj dla miłośników aktywnego wypoczynku. Sieć szlaków pieszych, rowerowych i nordic walking pozwala odkrywać urokliwe zakątki regionu – od dzikich lasów po malownicze doliny. Każda trasa to zaproszenie do bliskiego kontaktu z naturą oraz poznania lokalnej historii i kultury.

Szlaki piesze PTTK

Niebieski szlak (20 km)
Ten malowniczy szlak biegnie przez południową część gminy Czarna, łącząc wzniesienie Hulskie (846 m n.p.m.) z Łabiskiem (618 m n.p.m.) koło Teleśnicy Oszwarowej. Trasa prowadzi przez Polanę, Wydrne, Chrewt i Paniszczów, oferując wędrówkę wśród pięknych widoków na pasma górskie oraz urokliwe wsie. To świetny wybór dla tych, którzy chcą w pełni zanurzyć się w krajobrazy pogranicza Bieszczadów.
Zielony szlak (3 km)
Krótszy odcinek zielonego szlaku znajduje się w południowo-zachodnim zakątku gminy. Trasa przebiega przez wzniesienia Bukowina (911 m n.p.m.), Żołobina (780 m n.p.m.) i Szczycisko (738 m n.p.m.), oferując niezwykłe widoki na dolinę dawnej, niezamieszkałej już wsi Tworylne. To idealny wybór dla osób poszukujących mniej uczęszczanych ścieżek z nutką tajemniczości.

Ścieżki historyczno - przyrodnicze w gminie Czarna

„Siedlisko” (6 km, ok. 2,5 godziny)
Ścieżka „Siedlisko” rozpoczyna się w centrum Czarnej Górnej i prowadzi do Czarnej Dolnej, oferując doskonałe połączenie historii i przyrody. Wędrówka wiedzie przez malownicze zakątki, gdzie można odkryć pozostałości dawnego życia – cerkwisko, kapliczki i dawne cmentarze, które opowiadają historie mieszkańców tych terenów. Po drodze zobaczymy także starą zabudowę wiejską oraz pomnikowy modrzew europejski, będący jednym z przyrodniczych skarbów gminy. Ścieżka oferuje liczne punkty widokowe na pasma Żukowa, Ostrego i Otrytu, które zachwycą każdego miłośnika bieszczadzkich krajobrazów.

grota w skale nad potokiem Grota w Rosolinie/fot. Dorota Krynicka

„Jaskinia w Rosolinie” (9,3 km, ok. 3,5 godziny)
Trasa prowadzi z Czarnej Dolnej przez Harwaty oraz szczyt Moklik (675 m n.p.m.) do doliny dawnej wsi Rosolin. Na wędrowców czeka tu wyjątkowa atrakcja – niewielka jaskinia wydrążona przez potok Czarny, znana jako jaskinia Jahybta. Choć jej rozmiary są skromne, otoczenie zachwyca – zakole potoku, strome zbocza porośnięte roślinnością oraz często widywane pluszcze tworzą unikalną atmosferę. Ścieżka jest idealna dla tych, którzy szukają mniej znanych, ale niezwykle klimatycznych miejsc. Do jaskini w Rosolinie można dotrzeć także z Polany, co czyni trasę jeszcze bardziej atrakcyjną dla miłośników dłuższych wędrówek. Startując przy świetlicy wiejskiej, należy kierować się wzdłuż zielono oznakowanej ścieżki historyczno-przyrodniczej. Trasa prowadzi przez malownicze tereny otoczone lasami i polanami, mijając pozostałości dawnych zabudowań i krzyże przydrożne, które są świadectwem historii tych miejsc. Szlak łączy się z odcinkiem z Czarnej Dolnej, prowadząc dalej wzdłuż potoku Czarnego do doliny Rosolina i do tzw. jaskini Jahybta. Wędrówka z Polany to doskonała okazja do odkrywania dzikiej przyrody i spokojnych zakątków gminy Czarna.
„Żukowem do Krainy Lipeckiej”
Ta ścieżka prowadzi z Ustjanowej Górnej przez pasmo Żukowa, które pełni rolę Europejskiego Działu Wód, dzieląc wody między zlewiska Bałtyku i Morza Czarnego. Po drodze mijamy widokowe polany, z których rozciągają się panoramy pasm Ostrego i Otrytu, a przy dobrej widoczności można zobaczyć nawet szczyty ukraińskich Karpat. Ścieżka jest doskonała dla osób ceniących dłuższe, widokowe trasy z nutą edukacyjnej przygody.
„Rabe” (1,5 km, 50 minut w górę, 35 minut w dół)
Choć krótka, ścieżka „Rabe” jest pełna uroku i historycznych akcentów. Rozpoczyna się przy dawnej cerkwi w Rabem, skąd prowadzi przez wieś z zachowaną tradycyjną zabudową i zabytkowymi krzyżami przydrożnymi. Trasa kończy się na przełęczy nad Żłobkiem (635 m n.p.m.), która stanowi doskonały punkt wyjściowy do dalszych wędrówek. Idealna opcja na krótszy spacer z dawką lokalnej historii.

Krzyż przydrożny w Krainie Lipeckiej/fot. Agnieszka Skucińska

„W Krainie Lipeckiej” (15 km, ok. 6 godzin)
Ta długa, ale niezwykle atrakcyjna ścieżka prowadzi przez malownicze Lipie i Michniowiec. Trasa wiedzie przez łąki, lasy oraz doliny, odkrywając przed wędrowcami liczne atrakcje, takie jak Muzeum Historii Bieszczadów, jeziorka bobrowe oraz cerkwie w Bystrem i Michniowcu. Po drodze można podziwiać widoki na pasma górskie, w tym Ostrego, Otrytu i Magury Łomniańskiej, które przy dobrej pogodzie zachwycają swoją różnorodnością. Trasa łączy piękno przyrody z bogactwem kulturowym regionu.
Trasa z Polany na Moklik przez jaskinię w Rosolinie - wędrówka z Polany na Moklik (675 m n.p.m.) to malownicza trasa, która prowadzi przez urokliwe, choć mało uczęszczane rejony Bieszczadów. Szlak rozpoczyna się w Polanie i wiedzie przez tereny dawnej wsi Rosolin, gdzie znajduje się Jaskinia Jahybta – ciekawa naturalna grota warta odwiedzenia. Choć sam szczyt Moklika jest obecnie zarośnięty, na trasie wiodącej na wierzchołek można zatrzymać się przy punkcie widokowym, z którego rozpościera się piękna panorama na pasmo Otrytu, Dolinę Sanu oraz okoliczne wzniesienia. Cała trasa jest umiarkowanie wymagająca i spokojna, co czyni ją idealnym wyborem dla miłośników ciszy i przyrody. Przejście zajmuje około 4-5 godzin i zapewnia wiele okazji do podziwiania bieszczadzkich krajobrazów.

Szlak Papieski w paśmie Otrytu

Szlak Papieski w Bieszczadach to trasa upamiętniająca dwudniowe przejście Karola Wojtyły z grupą studentów w sierpniu 1960 roku. Otrycki odcinek, poprowadzony w 2021 i 2023 roku, wiedzie z Polany przez pasmo Otrytu do Smolnika nad Sanem, a następnie od Przełęczy pod Hulskiem (780 m n.p.m.) grzbietem Otrytu do mostu na Sanie w Studennem. Szlak łączy się tu z trasą prowadzącą z Rajskiego przez Studenne na Berdycia nad Terką.

Przejście całości zajmuje około 6 godzin (bez postojów). Szlak oferuje piękne widoki – na południe na Dolinę Sanu i połoniny, a na północ na Zalew Soliński, pasmo Ostrego i Magurę Łomniańską. Biegnie równolegle do szlaku konnego i niebieskiego szlaku PTTK, czyniąc pasmo Otrytu dostępne dla turystyki pieszej. Idealny dla miłośników kontemplacji i bieszczadzkiej przyrody.

Nordic Walking Park

Nordic Walking Park „Gmina Czarna” oferuje malownicze trasy, które pozwalają aktywnie spędzić czas i odkrywać piękno okolicy. Szlaki różnią się długością i trudnością, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie:

Trasa zielona (2,1 km) – łatwa, krótka pętla, idealna na spacer lub rozgrzewkę, której pokonanie zajmuje około 20 minut. Prowadzi przez tereny w pobliżu Centrum „Perła Bieszczadów” i sprawdzi się zarówno dla początkujących, jak i bardziej zaawansowanych.
Trasa czerwona (8,1 km) – średnio trudna pętla, której przejście zajmuje około 1,5 godziny. Szlak wiedzie m.in. obok „Źródełka św. Michała” i punktu widokowego, a także przez lasy i dawne tereny kopalni ropy. To świetny sposób na aktywny wypoczynek w otoczeniu natury.
Trasa czarna (10,2 km) – najdłuższa i najbardziej wymagająca pętla, zaplanowana z myślą o osobach w dobrej kondycji fizycznej. Przebiega przez wieś Lipie, prowadzi w pobliżu dawnego kieratu i oferuje leśne odcinki idealne do intensywnego marszu. Czas przejścia wynosi około 2 godziny.

Każda z tras zaczyna się przy Centrum „Perła Bieszczadów” i pozwala na aktywne zwiedzanie urokliwych zakątków gminy Czarna.

Stadniny w gminie Czarna – bliskość natury i pasja do koni

Gmina Czarna to miejsce, gdzie miłośnicy koni znajdą doskonałe warunki do jazdy i wypoczynku w otoczeniu dzikiej przyrody. Tutejsze stadniny oferują różnorodne formy aktywności – od nauki jazdy konnej, przez rajdy i przepędy, aż po letnie obozy jeździeckie. Bliskość gór, łąk i lasów sprawia, że każda przejażdżka konna w tym regionie staje się niezapomnianym przeżyciem.

Poznaj wyjątkowe stadniny, które łączą wieloletnią tradycję z miłością do koni i natury: od pionierskiego „Tabunu” w Polanie, przez malowniczo położoną stadninę w Seredniem Małym, aż po kameralną Stajnię „Lila” w Czarnej Górnej. Każda z nich ma swoją niepowtarzalną historię i ofertę, która zachwyci zarówno początkujących, jak i doświadczonych jeźdźców.

konie z jeźdźcami na łąkach Konie ze stadniny Tabun/fot. Stadnina Tabun

Stadnina Koni Huculskich "Tabun" w Polanie

Założona w 1989 roku przez Stanisława i Hannę Myślińskich, stadnina 'Tabun" była pierwszą w Bieszczadach hodowlą koni huculskich. Specjalizuje się w całorocznym chowie tabunowym, gdzie konie przebywają na pastwiskach przez cały rok, co sprzyja ich naturalnemu rozwojowi i zdrowiu. Ośrodek oferuje rajdy konne, przepędy oraz wyprawy w Polsce, na Ukrainie i Słowacji, a także organizuje wypoczynek dla dzieci i młodzieży podczas wakacji.

dwa konie na wzgórzu o zachodzie słońca Fot. Stadnina w Seredniem Małym

Stadnina Koni Huculskich w Seredniem Małym

Położona w malowniczej dolinie u stóp Otrytu, stadnina w Seredniem Małym prowadzona jest przez jedyną rodzinę zamieszkującą tę miejscowość. Hodowla koni huculskich odbywa się w systemie tabunowym bezstajennym, co oznacza, że konie żyją na wolności na około 50-hektarowym terenie obejmującym góry, doliny i strumienie. Latem organizowane są obozy jeździeckie dla młodzieży i dorosłych, a także oferowane są noclegi w bacówce z kuchnią, kominkiem i bieżącą wodą.

Stajnia "Lila" w Czarnej Górnej

Stajnia "Lila" to kameralne miejsce w Czarnej Górnej, oferujące naukę jazdy konnej dla początkujących oraz doskonalenie umiejętności dla zaawansowanych jeźdźców. Położona w otoczeniu bieszczadzkiej przyrody, stajnia zapewnia indywidualne podejście do każdego klienta, organizując przejażdżki w terenie oraz zajęcia na maneżu. To idealne miejsce dla osób pragnących rozpocząć swoją przygodę z jeździectwem w spokojnej i przyjaznej atmosferze.

konie z jeźdźcami na poboczu drogi Konie ze stajni Lila/fot. Dorota Krynicka

Źródła wód mineralnych i Źródełko św. Michała w Czarnej Górnej

Czarna Górna skrywa naturalne bogactwo, które stanowi prawdziwy skarb gminy – źródła wód mineralnych. Wody te, bogate w sód, jod, brom i siarczki, mają skład zbliżony do leczniczych solanek, dzięki czemu są doskonałe zarówno do picia, jak i do kąpieli. Ich unikalne właściwości wspierają regenerację organizmu, poprawiają kondycję skóry i korzystnie wpływają na układ oddechowy. Wody te to naturalny sposób na relaks i zdrowie, oferując odwiedzającym wyjątkową uzdrawiającą atmosferę.

Źródełko św. Michała to jedno z miejsc, gdzie można doświadczyć tego naturalnego bogactwa. Ta niezwykła lokalizacja łączy w sobie walory przyrodnicze, edukacyjne i duchowe. Do źródełka prowadzi ścieżka edukacyjna o długości niespełna 3 km, która rozpoczyna się przy Urzędzie Gminy w Czarnej. Wzdłuż trasy rozmieszczono 8 stanowisk informacyjnych, które pozwalają poznać lokalną florę, faunę i historię regionu.

Sama studzienka znajduje się na terenie dawnej kopalni ropy naftowej, co dodaje miejscu wyjątkowego charakteru. Spacer do Źródełka św. Michała to idealna propozycja na rodzinny wypad, podczas którego można podziwiać piękno bieszczadzkiej natury, a jednocześnie odpocząć w jej otoczeniu.

Muzea i placówki historyczne w gminie Czarna

Gmina Czarna może poszczycić się kilkoma interesującymi placówkami muzealnymi, które pozwalają poznać bogatą historię i kulturę tego regionu. Każde z nich oferuje unikalne zbiory i historie, które zachęcają do bliższego zapoznania się z przeszłością Bieszczadów.

Muzeum Historii Bieszczad w Czarnej Górnej

To prywatna placówka, która gromadzi ponad dwa tysiące eksponatów związanych z życiem w Bieszczadach. Kolekcja obejmuje przedmioty z różnych dziedzin, takich jak rzemiosło, rolnictwo, leśnictwo, a także militaria i eksponaty sakralne. Zdecydowana większość pochodzi z XIX i XX wieku. Przewodnikami po muzeum są założyciele, LeAnn i Rafał Dudka, którzy z pasją dzielą się swoją wiedzą. Muzeum jest wpisane do rejestru muzeów Departamentu Dziedzictwa Kulturowego i udostępnione do zwiedzania.

biały parterowy budynek z napisem muzeum Muzeum Historii Bieszczad/fot. Marek Zielonka

Szkolna Izba Historyczno-Przyrodnicza w Czarnej Górnej

Izba mieści się w Szkole Podstawowej im. Ignacego Łukasiewicza i skupia się na historii dawnych mieszkańców gminy – Bojków, a także na przesiedleniach związanych z Akcją „H-T” w 1951 roku. W zbiorach znajdują się stare dokumenty, pamiątki oraz okazy fauny i flory Bieszczadów. Izba ta pełni rolę edukacyjną, przybliżając młodszym pokoleniom bogactwo kultury i przyrody regionu.

Polańskie Zbiory Historyczne w Polanie

Polańskie Zbiory Historyczne, powstałe z inicjatywy mieszkanki Polany, Marii Faran – emerytowanej bibliotekarki i pasjonatki lokalnej historii – to niezwykłe miejsce, które gromadzi prywatne zbiory związane z dziejami wsi i jej okolic. Minimuzeum mieści się w salce przy świetlicy wiejskiej i od 2013 roku stanowi ważny punkt na mapie kulturalnej gminy Czarna. Dzięki zaangażowaniu pani Marii oraz lokalnej społeczności udało się zebrać bogatą kolekcję pamiątek, które ilustrują życie dawnych mieszkańców.

zielony drewniany budynek zimową porą Budynek świetlicy i muzeum w Polanie/fot. Agnieszka Skucińska

W zbiorach znajdują się stare fotografie, dokumenty, narzędzia rolnicze, elementy wyposażenia domowego oraz przedmioty codziennego użytku, które opowiadają historię Polany na przestrzeni lat. Szczególną uwagę przyciąga opracowana mapa przedwojennej Polany, z zaznaczonymi gospodarstwami i nazwiskami ich właścicieli. Dzięki determinacji i pasji miejsce to stało się skarbnicą wiedzy o dawnych czasach, a także przestrzenią, która zachowuje pamięć o roli Polany jako ważnego ośrodka kultury i religii w Bieszczadach. Jej zaangażowanie pozwoliło nie tylko ochronić dziedzictwo tego regionu, ale również przekazać je kolejnym pokoleniom.

Polańskie Zbiory Historyczne to nie tylko muzeum, ale także punkt wyjścia dla szlaków spacerowych po okolicy, opisanych w przewodniku „Wędrówki po polańskich szlakach”. Wizyta w tym miejscu to wyjątkowa okazja do poznania lokalnej historii i tradycji, a także do spotkania z pasją osoby, która to wszystko zainicjowała.

Pomniki przyrody w gminie Czarna

Na terenie gminy Czarna można znajdują się okazałe drzewa będące pomnikami przyrody, które zachwycają swoją wielkością, wiekiem i znaczeniem historycznym. Te majestatyczne drzewa są nie tylko ozdobą krajobrazu, ale także świadectwem przeszłości i symbolem harmonii człowieka z naturą.

Polana: Przy starym cmentarzu i zabytkowej dzwonnicy parawanowej rosną trzy okazałe lipy szerokolistne, które od lat są niemymi świadkami historii tego zakątka.
Czarna Dolna: Na starym cerkwisku rośnie imponujący modrzew europejski, będący pomnikiem przyrody.
Rabe: W pobliżu cerkwi można podziwiać jesion wyniosły oraz lipę szerokolistną, które zostały uznane za pomniki przyrody.
Michniowiec: Obok cerkwi znajdują się jesion wyniosły i klon zwyczajny, oba objęte ochroną jako pomniki przyrody.

duża, stara lipa jako pomnik przyrody Lipa - pomnik przyrody w Polanie/fot. Agnieszka Skucińska

Pomniki przyrody w gminie Czarna to nie tylko naturalne atrakcje, ale również świadectwa historii i kultury regionu. Każde z tych drzew skrywa w sobie opowieść o minionych czasach, stanowiąc pomost między przeszłością a teraźniejszością. Odwiedzając te miejsca, warto zatrzymać się na chwilę, wsłuchać w ciszę otaczającej przyrody i docenić majestat tych wyjątkowych świadków historii.

Gmina Czarna – kraina chronionej przyrody i unikalnych ekosystemów

Gmina Czarna to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych, objęty różnymi formami ochrony. Znaczna część jej terenu została włączona do Parku Krajobrazowego Doliny Sanu i programu Natura 2000, co podkreśla unikalność tutejszych ekosystemów. Część gminy stanowi również otulinę Bieszczadzkiego Parku Narodowego, a jej najbardziej wysunięty na południe fragment leży w granicach tego parku.

W zachodniej części gminy, na terenie dawnego Tworylnego, znajduje się rezerwat „Krywe”, który zachwyca malowniczymi przełomami Sanu. To miejsce jest ostoją dzikiej przyrody i domem dla bardzo rzadkiego węża Eskulapa – gatunku, który w Polsce występuje jedynie w Bieszczadach.

widok na dolinę z przepływającą rzeką Rezerwat Krywe/fot. Agnieszka Skucińska

Cały teren gminy został również włączony do Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”, będącego jednym z największych obszarów chronionych w Europie. Dzięki temu gmina Czarna jest nie tylko miejscem o wyjątkowych walorach krajobrazowych, ale także cennym siedliskiem rzadkich gatunków roślin i zwierząt, które zachęcają do odwiedzin i poznawania bieszczadzkiej przyrody.

Źródło: czarna.pl

Urlop (1)

Urlop w Bieszczadach? O czym warto pamiętać?