Retorta w Bazie pod Otrytem w Polanie zyskuje nieustannie wyjątkowy status wśród mieszkańców i odwiedzających Bieszczady. Powód? Przed rokiem Arkadiusz Andrejkow, ceniony artysta z Sanoka, stworzył na jej powierzchni portret śp. Zbigniewa Balcerzaka, jednego z ostatnich wypalaczy węgla drzewnego w regionie. Dzieło to nie tylko upamiętnia człowieka, ale i całą tradycję zanikającego zawodu, który przez dziesięciolecia stanowił ważny element lokalnej gospodarki.
Z życia „Balcerka”
Zbigniew Balcerzak, znany powszechnie jako „Balcerek”, pochodził z Konina. Po ukończeniu Liceum Ekonomicznego w Słupcy rozpoczął pracę w kopalni, co pozwoliło mu odrobić służbę wojskową. Jego życiowa droga zaprowadziła go jednak na południe kraju – do Bieszczadów, które stały się jego prawdziwym domem. W 1983 roku trafił do Bazy „Las” w Uhercach Mineralnych, zajmującej się wypałem węgla drzewnego. Tam rozpoczęła się jego wieloletnia przygoda z tym niezwykle wymagającym zawodem.
Zbigniew Balcerzak podkreślał, że praca przy retortach to zajęcie dla ludzi o silnym charakterze. „To twardy zawód bez wody i światła, ale od zawsze mnie kręcił. Człowiek jest tu odpowiedzialny sam za siebie, sam sobie jest kierownikiem” – mówił wielokrotnie. Przez lata zmieniał miejsca pracy, wypalając węgiel w Skorodnem, Bezmiechowej, Teleśnicy, Seredniem Małym, Smereku, na Szczerbanówce, a nawet w Beskidzie Niskim i okolicach Przemyśla. Ostatecznie wrócił w Bieszczady, osiedlając się w Polanie, gdzie mieszkał do końca życia.
Zmarł 15 kwietnia 2024 roku w wieku 62 lat, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia, ale i namacalny ślad w historii regionu.
Artysta z misją
Autorem portretu Zbigniewa Balcerzaka na retorcie jest Arkadiusz Andrejkow, malarz i twórca street artu, urodzony w 1985 roku w Sanoku. Znany z realizacji na pograniczu muralu i grafiki, artysta od lat dokumentuje na deskach i murach wizerunki osób, które tworzyły tożsamość Podkarpacia. Projekt w Polanie zrealizował w zaledwie kilka godzin, bazując na zdjęciu autorstwa właściciela Bazy pod Otrytem.
Na starej retorcie wykonałem nietypowy portret. Radek z Bazy pod Otrytem poprosił mnie, aby upamiętnić jednego z najstarszych wypalaczy węgla drzewnego. Zbigniew Balcerzak wypałem węgla w Bieszczadach zajmował się ponad 40 lat. Wiele lat pracował w retorcie, która specjalnie została sprowadzona do Polany. Obraz w całości wykonałem farbami w sprayu. Powierzchnia wcześniej została umyta i zagruntowana. Wzorowałem się fotografią wydrukowaną w formacie A4
– informował Arkadiusz Andrejkow.
Fot. Marek Zielonka
Arkadiusz Andrejkow ma bogaty dorobek artystyczny. Studiował edukację plastyczną w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Sanoku oraz na Uniwersytecie Rzeszowskim. W jego dorobku znajdują się liczne wystawy indywidualne i zbiorowe, zarówno w Polsce, jak i za granicą. W 2022 roku reprezentował województwo podkarpackie na Expo w Dubaju, a w 2024 roku otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi za działania na rzecz dokumentowania historii Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej.
Retorta jako dzieło sztuki
Portret „Balcerka” na retorcie szybko zyskał uznanie nie tylko wśród mieszkańców, ale również turystów i pasjonatów sztuki. W ocenie wielu to jedno z najbardziej symbolicznych dzieł Andrejkowa, które łączy w sobie hołd dla lokalnej tradycji z nowoczesną formą artystycznego wyrazu. Retorta, dotąd postrzegana wyłącznie jako element przemysłowy, zyskała drugie życie, stając się nośnikiem pamięci i kultury regionu.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.