W ramach projektu „Podkarpackie – żyj i oddychaj” w Klubie Seniora w Lesku odbyła się Antysmogowa Debata Obywatelska, zorganizowana przez Stowarzyszenie EKOSKOP. Spotkanie, w którym uczestniczyło około 30 seniorów, poprowadzili Katarzyna i Mirosław Ruszała. Wydarzenie miało charakter nie tylko edukacyjny, ale przede wszystkim obywatelski. Było okazją do wymiany poglądów, zebrania lokalnych obserwacji oraz wspólnego poszukiwania realnych rozwiązań w walce z jednym z najbardziej niedocenianych, a zarazem najgroźniejszych zagrożeń zdrowotnych – smogiem.
Smog to zagrożenie dla każdego z nas
Mirosław Ruszała przypomniał, że z powodu smogu w Polsce rocznie umiera od 50 do 100 tysięcy osób. Szczególnie alarmujące są dane z Dolnego Śląska i Krakowa, gdzie połowa dzieci cierpi na astmę. To nie jest problem przyszłości – to rzeczywistość, która już teraz odbiera zdrowie całym pokoleniom. Przyczyn smogu jest wiele. Jak zauważyli prowadzący, jednym z głównych źródeł są domowe instalacje grzewcze, w których spalane są nie tylko paliwa stałe, ale często także śmieci. Część mieszkańców traktuje odpady jako materiał energetyczny, nie zdając sobie sprawy z ogromnego zagrożenia, jakie to niesie dla środowiska i zdrowia. Problem ten szczególnie dotyczy terenów o mniej rozwiniętej infrastrukturze grzewczej, gdzie rachunki za ogrzewanie mają bezpośredni wpływ na decyzje mieszkańców.
Edukacja i świadomość: klucze do zmiany
W trakcie spotkania zwrócono uwagę na ważną rolę edukacji ekologicznej, zwłaszcza wśród najmłodszych. Jak powiedział Mirosław Ruszała, „trzeba edukować młodych, tylko gminy muszą zapraszać na takie debaty”. Lesko jako jedna z pierwszych gmin podjęło ten krok, pokazując, że lokalna inicjatywa może mieć szeroki rezonans społeczny. Oskar Dacko, odpowiedzialny w Urzędzie Miasta i Gminy Lesko za energię i powietrze, mówił o prowadzonych działaniach w szkołach.
Jeździmy po szkołach i uczymy uczniów klas 1–3 w zakresie segregowania śmieci czy dbania o środowisko
– mówił.
Zwrócono uwagę również na konieczność konsekwentnego promowania postaw proekologicznych w systemie edukacji. Jedna z mieszkanek Leska zauważyła, że „młodzi ludzie nie segregują śmieci”, a szkoły powinny kłaść większy nacisk na tę tematykę.
Proste wybory, realne skutki
Jak zaznaczył Mirosław Ruszała, smog tworzy się także tam, gdzie go najmniej podejrzewamy: podczas jazdy samochodem, lotów samolotem czy... włączania światła. Z pozoru banalne czynności, składają się na duży ekologiczny rachunek. Prowadzący apelował o refleksję nad stylem życia – zachęcał do ograniczenia ogrzewania, zakładania swetra zamiast zwiększania temperatury w domu, częstszego korzystania z transportu publicznego i świadomego ograniczania konsumpcji energii. Wybrzmiał również temat maseczek antysmogowych – nie każda chroni skutecznie. Zwykłe maseczki nie są w stanie zatrzymać pyłów zawieszonych; konieczne są specjalistyczne rozwiązania, wyposażone w zawory i filtry. Taką maseczkę i prawidłowe jej wykorzystanie zaprezentowała Katarzyna Ruszała.
Działania lokalne mają znaczenie
Łukasz Woźniczak, wiceburmistrz Leska, podkreślił, że walka ze smogiem to nie tylko kwestia edukacji i świadomości, ale również odpowiedzialnych decyzji finansowych. Mówił o tym, że niektórzy mieszkańcy, choć chcieliby zmienić systemy grzewcze, rezygnują ze względu na koszty eksploatacyjne.
Z perspektywy wielu lat pracy w samorządzie widzę realne zagrożenia związane ze spalaniem odpadów w gospodarstwach domowych. Problem ten nie wynika z braku chęci do oddawania śmieci do odpowiednich punktów, lecz z faktu, że dla części mieszkańców odpady stanowią po prostu alternatywne źródło energii. Decyzje te mają najczęściej podłoże ekonomiczne – mieszkańcy, kierując się oszczędnością, szukają najtańszych rozwiązań. Dobrym przykładem może być jedna z posesji w Zagórzu, gdzie w okresie mrozów wyraźnie widać intensywne zadymienie z komina. Prawdopodobnie właściciel korzysta ze standardowego pieca węglowego, ale ze względu na wielkość domu i wysokie koszty eksploatacji nie zdecydował się na wymianę źródła ciepła na gazowe. To pokazuje, że nadal brakuje systemowych rozwiązań zapewniających mieszkańcom przystępne cenowo alternatywy grzewcze. Tymczasem mamy dziś realne możliwości wsparcia finansowego, również dzięki funduszom unijnym, które pozwalają na modernizację systemów ogrzewania. Na przykład w Lesku, z myślą o ograniczaniu emisji i zwiększaniu udziału energii odnawialnej, w 2023 roku zrealizowaliśmy inwestycję w farmę fotowoltaiczną przy miejskim basenie. Obiekt ten produkuje dziś około 30 procent własnego zapotrzebowania na energię, co stanowi krok w kierunku większej samowystarczalności energetycznej i ochrony środowiska
– mówił wiceburmistrz.
Podczas debaty wiele mówiono także o codziennych nawykach. Rozpalanie pieca gazetą, choć powszechnie bagatelizowane, przyczynia się do emisji szkodliwych pyłów metalicznych. Ich opadanie może stanowić bezpośrednie zagrożenie, zwłaszcza dla dzieci. Z kolei grillowanie – popularna forma spędzania czasu – wytwarza stężenia cząstek smogowych, które „nie mieszczą się w żadnej skali”. Dyskutowano również o problemie wypalania gałęzi na ogródkach działkowych i o pomysłach na jego rozwiązanie. Seniorzy aktywnie dzielili się swoimi doświadczeniami i opiniami – ich głos, jak podkreślali prowadzący, ma ogromne znaczenie w przekazywaniu dobrych praktyk młodszym pokoleniom.
Smog to nie tylko zimowy problem
Choć smog kojarzony jest głównie z sezonem grzewczym, jego występowanie nie ogranicza się jedynie do miesięcy zimowych. W Lesku, mimo że wiatr często oczyszcza powietrze, poziom zanieczyszczeń w niektóre dni znacząco przekracza dopuszczalne normy. Dlatego – jak podkreślano – warto codziennie sprawdzać stan powietrza za pomocą aplikacji i reagować na alerty smogowe.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.