![Miejsce pamięci na stokach Jeleniowatego. To tam odbyła się największa zbrodnia UPA w Bieszczadach [ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.korso.pl/galleries/6b26fd61-4954-4f96-abe8-255ff44e38a8)
Ścieżka przyrodniczo-historyczna „Brenzberg”
Bieszczady to nie tylko miejsca o niesamowitych krajobrazach i dobrze rozwiniętej bazie turystycznej. To tereny naznaczone bliznami tragicznych historii. Dzięki zdjęciom, zapisom i relacjom świadków możemy dotrzeć do zdarzeń, które miały miejsce kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat temu. Jednym z punktów przypominającym o okrutnych czasach powojennych jest ścieżka przyrodniczo-historyczna „Brenzberg”. Na stokach Jeleniowatego (Jasieniów) znajdują się pozostałości po leśniczówce. By dotrzeć do niej należy około 1,5 kilometra za Mucznem zatrzymać się na dużym parkingu i przejść wyznakowanym szlakiem.
Relacja świadków tragicznych mordów
W sierpniu 1944 roku nad górnym Sanem dominowała UPA. Nieliczna polska samoobrona była bezsilna. Polacy uciekali koleją do Użhorodu lub ukrywali się w lasach, między innymi w leśniczówce Brenzberg u Franciszka Króla na Jasieniowie.Zapis o zbrodni dokonanej na bezbronnej ludności polskiej znajdujemy między innymi w relacji Alojzego Wiluszyńskiego, mieszkańca pobliskiej Tarnawy. Jak opowiada, „przyszedł dzień 15 sierpnia 1944 roku. We dworze w Tarnawie Wyżnej kwaterował sztab UPA, a we wsi pancerna jednostka niemiecka. Kowpak w tym dniu odszedł z całym oddziałem na południe. W Mucznem, w budynku, który nazywano nadleśnictwo zatrzymało się 74 osoby narodowości polskiej, które uchodziły przed zalewem represji i linią frontu”.
Na podstawie akt archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej można ustalić, iż za zbrodnię odpowiedzialna była sotnia Służby Bezpieczeństwa OUN dowodzona przez Mykołę Dudkę „Osypa”. SB OUN była swoistą „policją polityczną” ukraińskiego nacjonalistycznego podziemia. Niekiedy bojówki tej formacji łączono w większe oddziały i używano ich do akcji. W okresie Rzezi Wołyńskiej bojówki SB OUN wykazywały się szczególnym okrucieństwem w mordowaniu Polaków.
W literaturze odnaleźć można inną relację z wydarzeń z lata 1944 roku. Jest nią świadectwo Alfreda Steinhardta, księgowego gminy Tarnawa Niżna. Opisując wspomniane wydarzenia napisał: „(…) część Polaków postanowiła schronić się w górskich lasach u znajomego leśnika. Byłem świadkiem jak wyjechały furmanki z rodzinami i małymi dziećmi i starszymi ludźmi, widziałem płaczące dziewczynki, której jechać nie chciały (…). Nikt nie wiedział, gdzie będzie bezpieczniej, ani ci co pojechali, ani ci co zostali. Po kilku dniach w Sokolikach pojawił się 16-letni syn leśniczego ze straszną wiadomością. Banderowcy zaatakowali leśniczówkę i wymordowali wszystkich, oprócz niego. On w czasie napadu znajdował się poza budynkiem leśniczówki i jemu udało się zbiec. Po kilku dniach nie wytrzymał nerwowo i wrócił do lasu zobaczyć co się stało z jego rodziną. Do Sokolik już nigdy nie powrócił. Po pewnym czasie przyszedł do Sokolik wieśniak ukraiński, który ostrzegał przed napadami banderowców i opowiedział, że syn leśniczego został złapany przez banderowców i po torturach zamordowany. Do dziś widzę twarzyczki dziewczynek płaczących, jakby w przeczuciu strasznej śmierci”.
W miejscu pamięci, na polanie po lewej stronie, znajduje się ogrodzona sterta kamieni po leśniczówce jak również fragmenty podmurówki. Po przejściu aleją dochodzimy do pamiątkowego głazu oraz krzyża.
źródło: ipn.gov.pl | Sz. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947, Wrocław 2006
